Байсарова Лайсат
| Байсарова Лайсат | |
|---|---|
 | |
| Юххьанца хинна цӀи | ТӀонганаькъан Лайсат |
| Яь таьрахь | 1920 |
| Яь моттиг | Галашке |
| Кхелха таьрахь | 2005 |
ТӀонганаькъан Лайса́т, Маьре яхачул тӀехьагӀа: Байсарова Лайсат (эрс: Байсарова Лайсат) — къаман чӀирхо, коммунистически парте хинна доакъашхо. ЧӀир леха йолаеннай, НКВД оагӀув хьаллацар, гӀалгӀайи нохчийи мехках бахар могадар дийхача хана. Из ше гӀалгӀа хиннай, нохчочунга Байсаров Ахьмадханага маьре яхачул тӀехьагӀа цо фамили Байсарова язъяьй[1].
Ший къам мехках даьккхачул тӀехьагӀа, 1944—1957 шерашка Кавказа лоамашка эбарг хинна лечкъаш, цо массехк чекист вийнав, хьалххе герз детта Ӏома а енна. ГӀалгӀаштеи нохчаштеи реабилитаци яьнна, уж шоай мехка цӀабаьхкачул тӀехьагӀа, лоамашка гӀолла Гуржий АССР дӀачуяхай из.
Биографи
1944-ча шера саькура бетта 23-ча дийнахьа «Чечевица» операци йолаеннача дийнахьа Х.Исраилова тоабанна юкъе баьхкаб къона парте болхлой, мари сесаги —Ахметхан и Лайсат Байсаров — уж герзаца духьале е болабеннаб. Х. Исраилов тешавеш, Шаро-Аргуна тӀа уллача тӀий тӀа уж летаб НКВД тоабанца. Байсароваша дӀабаьккхаб Химоя гарнизона лаьрхӀа хинна спецпакет —радисташта лаьрхӀа йола шифрокодаши, бетта йола паролеши. Байсароваша вийнав НКВД лейтенанти, яздеш хинна кхалсаги[2].
Байсарова Лайсата ше лайначох яздаьд[1]:
— Аз айса чӀир лехарга цӀаккха кхайкадаьдац, цхьабакъда чӀир лийхай, лехаргья, юхадекъа лаьрхӀа а я сайга бена бала бахьан. Со коммунистически партецара а советий Ӏаьдалцара а бувзам бохабаьр из бахьан хинна а Ӏац.— Шу даьннача виӀийх яьлар со. Аз дукха сатийса, со дукха хьийжа кӀаьда, боча бер дар из. Из вийра 1944-ча шера саькура бетта 23-ча дийнахьа, гӀалгӀайи нохчийи мехках боахача дийнахьа. Са зӀамига Шамили цун даь-нанеи мича буга ца оалаш советий зуламхоша дӀабигар, царга хӀама аргдац аьнна шоаш дош денна доллаше. Мехках баьхар, цу бӀаьхача наькъа тӀа баьха даькъаза баьхар Галашке берашта Ӏилма хьехаш хина са даи нанеи. Иштта мича бахаб ца ховш байра са виъ вошеи кхо йишеи.
Денале, дика, эздий хинна са мар вийра чекисташца оаха даьча довна юкъе 1944-ча шера тов бетта. Цу дийнахьа боабаь дукха мехка зуламхой Ӏобахкар оаха. Из ди дера са дег чу даьра чов юташ, цул совгӀа хьажа юккъе а муа битар цо.— Лайсат Байсарова
Белгалдаккхар
- ↑ 1 2 О легендарной ингушке Лайсат Байсаровой. Степан Кашурко (23.02.2007). Архиваци яьй 21.02.2020.
- ↑ Ибрагимов М. М. Борьба НКВД с чеченскими повстанцами после ликвидации ЧИАССР : статья в сборнике трудов конференции. — Грозный: Академия наук Чеченской Республики, 2018. — С. 178—186.