ЦӀийенна сайре (роман)
| ЦӀийенна сайре | |
|---|---|
| ЦӀийенна сайре | |
 | |
| Жанр | роман |
| Яздаьр | Боканаькъан Хаме Ахьмад |
| Оригинала мотт | гIалгIай |
| Юххьашха кепатеха таьрахь | 1974-1976 |
ЦӀийенна сайре (роман) (эрс: Багровые зори) — Сийлахь-Боккха Даьхен тӀом болабалехьа хиннар, коллективизаци ханаш, гӀалгӀай мехках бахар чулоацаш, Боканаькъан Хаме Ахьмада яздаь роман.
Тархьар
«ЦӀийенна сайре» яха роман 1974-ча шера арадаьнна хиннад гӀалгӀай а эрсий а меттала, хӀаьта 1976-ча шера «Роман-газето» арахец роман, 1 миллион 587 эзар кинижка юкъедодаш тираж йийя[1]. Цул совгӀа 100 эзар экземпляр дӀа-хьа яьржай ингалсий а немций а меттала гӀалгӀай мехкал арахьа. Роман-газета тӀа, 90 шера болх беча юкъа, Къулбаседа Кавказера кхаь йоазонхочун кхоллам мара ӀотӀабаьннабац — Кешокова Алимеи, Ахмедхан Абу-Бакареи, Боканаькъан Ахьмадеи мара. 2001-ча шера Эрсечен йоазонхоша «ЦӀийенна сайре» роман Россе Федерацен Паччахьалкхен премена юкъедахийта могадаь хиннад.
Сюжет
Роман кхаь даькъах латт. Хьалхарча шин кинижка юкъе тоъал ха енай. 1930-1940 шерашка лаьтта классови къовсам хьагойтарал совгӀа, деррига халкъа вахар гойта а вӀаштӀехьдаьннад йоазонхочунна. Къаьгга гучадоах керда вахар тӀаэца раьза а боацаш, цунна духьал болча турпалий аматаш, хӀана аьлча, шоаш дукхача шерашка гуладаьча рузкъан дай хила ловш боландаь. Царех ва Зоврбик а, иштта, кохоза вахаре юкъе воллаше къайлагӀа тийшаболх лелабеш, наьха хьакх дуаш лела Темарсолта а, цун воша Сосаркъа а. Царна духьала оттавеш Ахьмада хьахьекхав керда вахар чӀоагӀде колхоза тхьамада Хьамид. Вахарца къовсавенна котваларах доггӀоздаьнна дукха лелийтац Хьамид цун классови моастагӀаша, цар из тийшача балхах, хьан вийнав а ца ховш, топ техе вув[2].
Роман долалуш, Ӏалама сурт ше дилла ваьлча, Ахьмада вовзийт Мурад. Хоза куц долаш а, наха лоархӀаш а, эздел доаца хӀама шийгара ца гойташ а ва из. Мурад цавезар бахьан из къе хилар да. Мурадаца моастагӀал да Зоврбика. Цун бахьан Мурада дог-уйла массаза Залиханаца хилар да. Залихан езарах хинна Ӏац Мурадацара цабезам. Из шийл эсалагӀа хет цунна, цудухьа, ца вашаш, эсала воаккхаш, Мурадах дош ала гӀерт из. Лаьцачара ше тӀем тӀа ваха мукъаваьлийтача, тӀем тӀа ца водаш, ведда цӀавоагӀа Зоврбик. Ӏаьдалах хьулалуш лелаш, ха йоаккх цо. Беррига мохк моастагӀчоа духьала этта, тӀемахой бовш латтача хана, Мурад а цо техача шалто чов яь, лечара воал. Зоврбика валар нийслу, дезертир ва аьнна, хоам бена из лаца венача Жабраьила карагӀа. Жабраьила тепча техе вув Зоврбик[2][3].
Белгалдаккхар
Хьажа иштта
Литература
- Евлоева А.М., Мартазанова Х. М. ХӀанзара гӀалгӀай литература / Сост. проф. И. А. Дахкильгов. — Нальчик : Республиканский полиграфкомбинат им. Революции 1905 г., 2011. — 53 с.