ТхьабӀа-Ерда

ТхьабӀа-Ерда
	ерда
ТхьабӀа-Ерда
Паччахьалкхе	Россе Федераци
Регион	ГӀалгӀайче
Конфесси	Кераста ди
Епархи	Махачкхаьллара епархи[d]
ГӀишлон тайпа	Ерда
Хьалхара хьоахадар	1787 шу
Хьаделлар	VIII бӀаьшу
Статус	Ло:Культурное наследие РФ 4
	РУВИКИ.Медиа чура файлаш

ТхьабӀа-Ерда (эрс: Тхаба-Ерды) — шира ерда я ГӀалгӀайче, ЖӀайраха шахьаре, амма Ӏилмангахьа дукхагӀча даькъе цох элгац лоархӀ, ма дарра аьлча, жӀаргахой элгац. ЖӀайрах-Эса паччахьалкхен тархьара-архитектурнии Ӏаламеи музей-заповедника юкъейоагӀаш я. Ӏилманхой башхабайнаб ерда етта ханах долча хаттара́и малагӀча динца бувзам хиларах долча хатараи. ДукхагӀболчара из хьалъйоттара массехк мур белгалйоаккх, царех эггара хьалхагӀара белгалъяь ха я VIII бӀаьшу^[2]. Из бахьан долаш ТхьабӀа-Ерда Россе доазонгахьа эггара къаьнагӀа жӀаргахой элгац да аьнна лоархӀ^[3].

ЦӀи

Ӏилмангахьа хӀанзехьа чӀоагӀдаь оттадаь даьннадац ма дарра фу маӀан долаш я ТхьабӀа-Ердан цӀи. Цхьаболчар цох ТкъобӀаь-Ерда а оалаш яздаьд «ткъо бӀаь супа бараш» яхилга да из аьнна (две тысячи святых), вокхар йоах «ткъо бӀаь супа яраш» (две тысячи святынь) яхилга да из, цӀерагахьа ювцараш дӀахо мел йола ердаш я уж яхаш. Кхыдолча хетачох «Тхьа бӀа ерда» яхилга да из (храм ока Тха), укхаза «Тхьа» яхар Даьла цӀерех цаӀ я.

Лоадам

Шира хана денз ТхьабӀа-Ерда лакха лоадам болаш ерда хиннай Юкъерча Кавказе, къаьстта гӀалгӀашта а. Цу ерда юхе еш хиннай Мехка-Кхел.

Сурт оттадар

Эггара хьалхагӀа ерда́ йоазонца сурт оттадаьр тӀема квартирмейстер Л. Л. Штедер ва 1787 шера. 1811 шера Мориц фон Энгельгардт яхача геолого ерда план ӀотӀаяьккхай.

1969—1971 шерашка реставраци яь хиннай ерда́, ерригсоюза лоадам болаш сийлинг хиларах.