Эрмалой историографи (V—XVIII бӀаьшераш)

Рувики материал
Мовсес Хоренаце «Эрмалойчен тархьар». X—XI бӀаьшерений кулгйоазон каьхат оагӀув

Эрмалой историографи V—XVIII бӀаьшерий (эрс: Армя́нская историогра́фия V—XVIII веко́в) — V—XVIII бӀаьшерий эрмалой авторий Эрмалойчен тархьара хетадаь а дола, юхе ядача паччахьалкхенехи лаьттенехи (Кавказа дехье, Ваьзаре, Гаргара а Юкъера а Малхбоале) дуккха хоамаш чу а лоацаш дола белха́ш цхьана (летописаш, хроникаш, кхыдола хьасташ)[1]. Античность чакхъяла гарга йолча хана хьахинна йола эрмалой историографи массанел тӀех йола моттиг дӀалоацаш хиннай эрмалой юкъерча бӀаьшерий литературе  (эрс.)[2]. V—XVIII бӀаьшераша юкъеоз эрмалой историографен шира йола мур[1].

Эрмалойче товшхалцара хьинарал лохдалара а лакхдалара а мураш цун политикаца ситуацеца дувзаденна хиннад. Эрмалойче тархьара йоазув даьд аьнна эггара хьалхара хьоахадар I бӀаьшера да йоах вай з. хь.[3]. Эрмалой къаман тархьар яздар а, да́шхар а, лорадар а дийша́ча эздий керттерча гӀулакхех хиннад[4], хӀаьта V бӀаьшере цу хӀаманца гӀор а даьнна, къама литературай дошо бӀаьшере йолаш эттад[5]. Цу хана эттад хадаш доаца эрмалой истореографе Ӏаьдал: автораша шоаш тархьар дувцача хана шоашта хьалха хинна Ӏилманхой сайцаччара дувцаш[6][7].

Эрмалой тархьархой балхашка дукха хоам ба эрмалой къамо бувзам лоаттабаь йистерча мехкаехи, къамаехиПерейти к разделу «#Научное значение». VII-ча бӀаьшера Ӏарбаша Эрмалойче хьаяьккхача хана денз, этта́ хьал бахьан долаш, эрмалой тархьархой балхаш универсильни экам а болаш хиннай ха-зама теркал еш хилча а, географи теркал еш хилча а[8], хроникан а тархьара географе а жанраш йолаеннай цу хана[9].

VI-гӀа бӀаьшере чакхйолаш эрмалой ханорг дӀаэттад[10].

Шира а юкъерча бӀаьшерий эрмалой литература мурех екъар тайп-тайпара да. Генрик Бахчинян  (эрс.) яхачо йиъ этап белгалъяьй: V—IX бӀаьшераш, X—XII бӀаьшераш, XIII—XVI бӀаьшераш, XVII—XVIII бӀаьшераш[11].

Белгалдаккхар

[тоаде | тоаде чура]

Литература

[тоаде | тоаде чура]
  • Бабаян Л. Историческая наука. Историография V—XVIII веков // Армянская советская энциклопедия / Пред. ред. коллегии — В. А. Амбарцумян. — Ер., 1987. — Т. 13. — С. 342—343.
  • Древняя и средневековая литература // Армянская советская энциклопедия / Пред. ред. коллегии — В. А. Амбарцумян. — Ер., 1987. — Т. 13. — С. 483—494.
  • Налбандян В. С. Армянская литература [V—XIII вв.] // История всемирной литературы. — М.: Наука, 1984. — Т. 2. — С. 285—308.
ингалсий меттала
  • Thomson R. W. Armenian Literary Culture through the Eleventh Century // The Armenian People From Ancient to Modern Times: The Dynastic Periods: From Antiquity to the Fourteenth Century / Edited by Richard G. Hovannisian. — St. Martin’s Press, 1997. — Vol. I. — P. 199—241.

ТӀатовжамаш

[тоаде | тоаде чура]