Японехье

Рувики материал
Укх термина иштта кхыдола маӀанаш да, хьажа: Японехье (маӀанаш).
Япония
Ло:Японский
(Нихон, Ниппон)
Байракх Императора махьар
Байракх Императора махьар
Гимн: «Кими га ё»
Японехье дуненсурта тӀа. Сийрда баьццарча бесаца белгалдаьхад Эрсечен доалахьа а йолча, Японехьес ший лоархӀаш а йолча Кунаширеи, Итурупеи, Шикотанеи гӀайренийи Хабомаи гӀайренийи лаьтта
Японехье дуненсурта тӀа.
Сийрда баьццарча бесаца белгалдаьхад Эрсечен доалахьа а йолча, Японехьес ший лоархӀаш а йолча Кунаширеи, Итурупеи, Шикотанеи гӀайренийи Хабомаи гӀайренийи лаьтта
Кхеллай вай замал хьалха 660-ча шера саькура бетта 11-ча дийнахьа (оаламах)
III—IV бӀаьшеренаш (техка́чох)[1]
Паччахьалкхен мотт бац (де-юре)
японский (де-факто)[прим 1]
НанагӀала Токио
ЙоккхагӀа йола пхьеш Токио, Иокогама, Осака, Нагоя, Саппоро, Кобе, Фукуока, Киото, Кавасаки, Сайтама
Кулгалдара кеп парламентская монархия
Император Нарухито
Премьер-министр Сигэру Исиба[2]
Лаьтта
 • Деррига 377,969[прим 2][3] или
372,8[4] тыс. км² (61-гӀа я Дунен тӀа)
 км²
 • Хин тӀехен % 3,6[5]
Бахархой
 • Дукхал (2023) ↘ 124 342 000[6] саг (11-гӀа)
 • Бахархой дӀаязбар  саг
 • Бахархой айххал 330 саг/км² (28-гӀа)
ВВП
 • Еррига  долл.
 • Цхьан сагá  долл.
ВВП (ППС)
 • Еррига (2024) ↗ 6,572 трлн[7] долл. (5-гӀа)
 • Цхьан сагá ↗ 53 059[7] долл. (34-гӀа)
ВВП (номинал)
 • Еррига (2024) 4,070 трлн[7] долл. (4-гӀа)
 • Цхьан сагá 32 859[7] долл. (30-гӀа)
ИЧР (2022) ▼ 0,920[8] (очень высокий; 24-гӀа моттиг)
Бахархой цӀераш японхой, японхо
Валюта японская иена[d]
Интернет-домен .jp[d]
Код ISO JP
Код МОК JPN
Телефоний код +81
Сахьата оаса JST (UTC+9)
Машений лелам левостороннее
РУВИКИ.Медиа логотип РУВИКИ.Медиа чура файлаш

Ло:Нихонго, официальни цӀи — Ло:Нихонго, — Малхбоалерча Азера гӀайре тӀара паччахьалкхе. Из улл Тийнача оакафорда тӀа Японхой фордахи, Ченкехьенахи, Къулбаседеи ЗӀилбухерча а Силлойченехи, Эрсеченахи малхбоалахье. ГӀинбухехьа Чарахьий фордагара зӀилбухехьа Малхбоален-Ченкий фордагеи Тайванагеи кхаччалца аре дӀалоацаш я. Оазарлен цӀи — Хьакхетача маьлха мохк.

Мохк Японхой архипелага тӀа улл, мехка Ӏаьдало лаьрхӀачох, цунна юкъе 14 125 гӀайре чуйода[прим 3][3]. ЙоккхагӀа йола йиъ гӀайре — Хонсю, Хоккайдо, Кюсю, Сикоку — ерригача архипелага юкъарча майдах 95 %-тал дукхагӀа дӀалоацаш я. ДукхагӀа мел йола гӀайренаш лоаман я, дуккхаяраш лелхача лоаман. Японехьен эггара лакхагӀа йола моттиг Фудзияма яха лелха лоам ба (3776 м). 126 миллион вахархо а волаш дунен тӀа цхьайттлагӀа моттиг дӀалоац цо. Паччахьалкхен нанагӀала йола Токиои йисте ядаш йола префектураши чулоацаш йола Йоккха Токио 30 миллион саг вахаш а йолаш укх дунен тӀа эггара йоккхагӀа йола агломераци лоархӀПерейти к разделу «#География».

Паччахьалкхен оттамга йиллача, Японехье децентрализованни унитарни паччахьалкхе я, политикан ража кепах — демократе паччахьалкхе я[9]Перейти к разделу «#Государственно-политическое устройство».

Мехка паччахьалкхен мотт японхой ба — дӀакъаьстта бола дукха диалекташ йола мотт. Японехье японхоел совгӀа, иштта Ӏайний ба́х, цар бувцаш бола Ӏайний мотт японхойчунца гаргало а йоацаш ше дӀакъаьстта ба.

Японехьен император ва Нарухито (2019-ча шера маьтсела бетта 1-ча дийнахьа денз), премьер-министр — Сигэру Исиба ва (2024-ча шера ардара бетта 1-ча дийнахьа денз), Японехьен либеральни-демократе парте тхьамада (2024-ча шера тов бетта 27-ча дийнахьа денз).

Белгалдаккхар

[тоаде | тоаде чура]

Доашхамаш

  1. ↑ Японехьа Ӏаьдала мотт дӀачӀоагӀбеш дола закон дац, цхьабакъда японхой мотт массаболча бахархошта наьна мотт а ба, дар дийцача, Ӏадаташка диллача, официальни мотт а ба. Ца дийшача даргдоаца дешар японхой меттала ба, из берригача мехка цхьан кога тӀа баьккха ба, конституции законаш алхха японхой меттала яздаь да.
  2. ↑ Японехьен Ӏаьдала геопространственни хоамаш да ераш 2023-ча шера бекарга бетта 1-ча дийнахьа хинначох (къовсаме дола лаьтташ а лоархӀаш).
  3. ↑ Японхой соцамах, Курила гӀайренаши, Лианкуреи Сенкакуи гӀайренаши Японехьен дакъа да. Де-факто зӀилбухера Курила гӀайренаш Эрсече я, хӀаьта Лианкура гӀайренаши — ЗӀилбухерча Силлойчен да. Иштта Японехьен доалчено мо а доацаш, Ченкехьенои, ЗӀилбухерча Сийллойченои Тайванои лархӀац Окинотори яхар гӀайре йолаш лархӀац халкъашта юкъерча бокъон оагӀарахьа хьежача.

Хьасташ

  1. ↑ Мещеряков А. Н., Грачёв М. В. История древней Японии. — СПб.: Гиперион, 2002. — С. 81, 84.
  2. ↑ Парламент Японии утвердил нового премьера-министра. Хоам хьаийца таьрахь: 1.10.2024. Архиваци яьй 1.10.2024.
  3. ↑ 1 2 Japan Statistical Yearbook (ингл.). — Tokyo: Statistics Bureau, Ministry of Internal Affairs and Communications, Japan, 2024. — P. 17—20.
  4. ↑ Япония / Меркушева О.А., Алексеева Н.Н. и др. // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая Российская энциклопедия, 2004—.
  5. ↑ Statistical Handbook of Japan (ингл.). — Tokyo: Statistics Bureau, Ministry of Internal Affairs and Communications, Japan, 2023. — P. 4. — 197 p.
  6. ↑ Population Estimates Monthly Report (ингал.). Statistics Bureau. — November 1, 2023 (Final estimates). Хоам хьаийца таьрахь: 3.05.2024. Архиваци яьй 3.05.2024.
  7. ↑ 1 2 3 4 World Economic Outlook Database, October 2024 Edition. (Japan). www.imf.org. International Monetary Fund (22.10.2024). Хоам хьаийца таьрахь: 22.10.2024.
  8. ↑ Human Development Report 2023-24 (ингал.). Программа развития ООН. — Доклад о человеческом развитии на сайте Программы развития ООН. Хоам хьаийца таьрахь: 3.05.2024. Архиваци яьй 1.05.2024.
  9. ↑ Государственное устройство Японии. mirznanii.com. Хоам хьаийца таьрахь: 14.12.2017. Архиваци яьй 14.12.2017.

Литература

[тоаде | тоаде чура]

ТӀатовжамаш

[тоаде | тоаде чура]

Ло:Япония в темах Ло:Азия Ло:SAARC Ло:ОЭСР Ло:G8

Категория:Унитарные монархии Категория:Конституционные монархии Категория:Островные государства Категория:Государства — члены ООН Категория:Государства «Большой семёрки»

Хьаст — «https://inh.ruwiki.ru/w/index.php?title=Японехье&oldid=126284097»