ГIалгIай метта дифтонг
Дифто́нг — цхьан дешдаькъе латтача шин мукъача оазех хьахинна цхьа оаз я. Дифтонгий шоай фонетически белгалонаш я. Уж хул йӀаьха а лоаца а. Дийлача дешдаькъе дифтонг латте, из йӀаьха хул. Масала, сийна, вайна, лоаца, лоамаш. Къайлача дешдаькъе дифтонг латте, из лоаца хул. Масала, тоам, лел, кор, совс. Дифтонгаш айлуш хул, нагахьа санна цун шоллагӀдола дакъа мукъача оазех латте: оа, ие, уо; лохлу дифтонгаш оал, нагахьа санна цун шоллагӀдола дакъа мукъазача оазех латте: ов, ув, ай. ГӀалгӀай метта ийс дифтонг я: иэ, уо, оа, ий, ой, ай, ов, ув, уй [1].
Дифтонгаш язъяра бокъонаш
• Дифтонг [оа] ше хоззача бесса язъе еза: доал, доахан, чӀоагӀа.
• Дифтонг [ие] метта яздаргахьа е язду: лела, сеца, пед, бер.
• Дифтонг [уо] метта — о язду: дош, со, хоза.
• Дифтонгаш [ув], [ов] дӀаоалача хана шоллагӀа алап в хьахазац. Дагалаца шоаш йолчча бесса язъе езалга: дувца, овла, нув, тов.
• Дифтонга [эй] хозача ай язду: тай, вай, сайре, чай, бай.
• Дифтонга [уй] метта ий хоз. Из дифтонг юкъе йолаш дешаш дукха дац, уж дагалаца деза: уйче → ийче, уйла → ийла, Ӏуйре → Ӏийре, гуйре → гийре.
• Дифтонгаш [ий], [ой] хозача бесса язъю[1].
Хьажа иштта
• фонетика
Белгалдаккхар
- ↑ 1,0 1,1 Гандалоева, 2023, оа. 328.
Литература
- Гандалоева А. З. ГӀалгӀай мотт. — Назрань : «КЕП», 2023. — 328 с.