Дакъилг

Да́къилг (эрс: частица) — къаьстта́ча дешашта е бӀарччача предложенешта ше тӀакхетарца тайп-тайпара маӀан луш дола къамаьла дакъа да.

Дакъилга тайпаш

Дакъилгаш шоаш деча гӀулакхага хьажжа, шин даькъах декъалу:

• лоӀаме дешаш (уж да къамаьл дечун предложене чухь дувцачунцара гӀулакх хьахьокхаш) — ай, хьайла, алхха, кхыметтел, эхӀ, гой.
• шоллагӀча даькъанна чудоагӀа предложене чурча дешашца бувзам а болаш, цу дешашта чӀоагӀдара маӀан луш дола дакъилгаш — а, -м, -ма, -кх, -кха, -х, -ха, -те, -теш.

Дакъилга тайпаш

Тамашъяра	Къоастора	ЧӀоагӀдара	Тардара	Хаттара	Дацара
ай, гой, хьайла, а, мел, мелла, сел, мишта, ма, ванагӀ, ва, хьахьий	духхьал, алхха, мара, меттел, кхыметтел, муххале, а, тӀаккха	мукъагӀ, хьий, даьра, кхы, хьахьа, боккъал, хӀаьта, -кх, -те, -теш, -х, -ха, а, -м, -ма	санна, мо, ма	-те, -теш, -хьогӀ	ца, ма, мичара, а, хӀахӀа, ай мичара
Ай, аьннадеций Ӏа даьга? ВанагӀ, со-м йиц ма яннайий цох!	Духхьал из къамаьл хала а хийтта цамогаш хилар из. Кхыметтел седкъий а бӀаргагацар.	Хьо мукъагӀ чувола! Даьра хац сона-м!	Хьо санна йиӀиг ялар со. Цо мо хоза яздац цхьанне а.	Шо дий-те уж? Хьо вий-хьогӀ?	чу ца водаш ма Ӏелахь! Ара бераш мича дар.

Дакъилгаш нийсъяздар

● -М, -кх, -кха, -те. -теш, -х, -ха, -хьогӀ, -техьа яха дакъилгаш юкъе дефис йолаш язду (такилг хьекхаш). Масала, со-м, дувц-кх, водий-те, оалий-хьогӀ;
● А, мо, ма, ай, гой, ванагӀ, ва, мел, даьра, сел, мара, ца, меттел, кхыметтел, духхьал, хьайл яха дакъилгаш шоаш къаьстта лелаш дакъилгаш да;
● Ца яха дакъилг цхьан язду цӀердешашцеи, лоӀаме причастецеи, масдарцеи. Масала, цатоам, цабезам, цадаар, цавоагӀилга;.
● Ма яха дацара дакъилг лел хандеша тӀадожареи лареи соттамашца. Масала, Ма тоха! Ма гӀо! Ма гӀовалар!;
● Дацара дакъилг ца хандеша дацара соттаме гуш яхача хана суффикс из хиле дӀаотт. Масала, аланзар, ваханзар, хувцанзар.

Белгалдаккхар

Литература

• Гандалоева А. З. ГӀалгӀай мотт. — Назрань : Кеп, 2023. — 318 с.