Кица

Рувики материал

Кица (эрс: пословица) — гӀалгӀай багахбувцама жанр. Грамматически йистедаьнна маӀан долаш, хьехам луш йола предложени я. Из дувцара кепе а(«хозача дешо лоам бошабаьб») айдара кепе а («ала йоӀага, хаза несийна»).

Кицаш а иштта кхыйола багахбувцама жанраш Ӏомаеча Ӏилман даькъах паремиологи оал.

ГӀалгӀай кицаш

[тоаде | тоаде чура]

Кица аьннача даькъа юкъе Дахкильганаькъан ИбрахӀима доаладу лоаца кицаши (цхьан предложенех латтараш), даьржа кицаши (лоацача дувцарий хьисапе дараш). ГӀалгӀай кица яхача жанро чулоац шийна юкъе эрсаша цӀи йоаккхаш йола ши жанр: пословицы и поговрки, притчи. ГӀалгӀай кичаш дӀаяздеш, къахьийгараш ба Малсаганаькъан Зоврбик, МутаӀаланаькъан Хьажбийкар. Цар яздаьр хьа а эцаш, ше дӀаяздаьр ӀотӀа а тохаш цӀихезача Ӏилманхочо Малсаганаькъан Ахьмада кепатеха хинад 600 кица. Дахкилганаькъан ИбрахӀима 2000 хиллал кица доаладаьд.

Европе[тоаде | тоаде чура]

Ширача Европе вӀашагӀдехкаш хиннад гулламаш. Вай ханага кхаьчад XIII—XV бӀаьшерашка 30 хиллал кулгаца яздаь гулламаш. Масала, «Пословиц Виллана» яхача гуллама тӀа кицай бӀоагӀилгаш ялх мугӀарех латт, хӀара мугӀарах глосса хул ворхӀлагӀча мугӀа тӀа вугаш, крестьянски кица хул цох. Гулллам оттабаьр ва Филипп Эльзасский. Цу тайпара йоазув да XV бӀаьшерага кхаччалца хиннача йоазошта юкъе[1].

Россе[тоаде | тоаде чура]

Кицаш юкъедола шира эрсий йоазув X бӀаьшерца дувзаденна да. Ширача йоазонна юкъе нийслу кицаш: «Слово о полку Игореве» (XII в.), «Моление Даниила Заточника» (XIII в.), иштта кхыдараш а. XVII бӀаьшерагара денз гулламаш вӀашагӀдехка болабеннаб. Кицаш тӀадола хьалхара кинижка «Российская универсальная грамматика, или Всеобщее письмословие» кепатеха арахийцад Н. Г. Курганова. Эггара дукхагӀа кицаш гулдаьрашта юкъе ва 1862-ча шера «Пословицы русского народа» яха гуллам арахийца В. И. Даль.

Белгалдаккхар

[тоаде | тоаде чура]
  1. Зюмтор П. Опыт построения средневековой поэтики. — СПб., 2002. — С. 78—79.

Литература

[тоаде | тоаде чура]
  • Дахкильгов И. А. ГӀалгай оаламаш, дувцараш, фаьлгаш, кицаш. — Саратов : Детская книга, 1998.
  • Пословица // Литературная энциклопедия. В 11 т. Том 9 / Гл. ред. А. В. Луначарский. — М.: Гос. ин-т «Советская энциклопедия», 1935. — Стб. 172—178.
  • Пословицы // Литературная энциклопедия. В 2 т. Том 2 / Под. ред. Н. Бродского, А. Лаврецкого и др.. — М.-Л.: Л. Д. Френкель, 1925. — Стб. 617.
  • Аникин В. П. Пословицы и поговорки (статьи) // Русские народные пословицы, поговорки, загадки и детский фольклор. — М.: Учпедгиз, 1957. — С. 9—53. — 240 с.
  • Хлебда В. Пословицы советского народа // Русистика / Russistik : Научный журнал актуальных проблем преподавания русского языка. — Берлин, 1994. — № 1/2. — С. 74—84.
  • Шахнович М. И. Краткая история собирания и изучения русских пословиц и поговорок // Советский фольклор. Сборник статей и материалов. № 4—5. — М.-Л.: Академия Наук СССР, 1936. — 476 с.