Къаман донора ди Эрсече
| Къаман донора ди Эрсече | |
|---|---|
 | |
| Оттадаьд | 2007 шера саькура бетта 20-ча дийнахьа |
| Дезду |
 Россе Федераци |
| Таьрахь | бекарга бетта 20-гӀа ди |
| Мишта дезду | хӀара шера |
| Ӏадат | совгӀаташ телар, конференцеш яр |
| Дувзаденна да | Россе импере духхьашха толамца гемотрансфузи ярца |
Къаман донора ди Эрсече (Национа́льный де́нь до́нора в Росси́и) — хӀара шера бекарга бетта 30-ча дийнахьа дездеш дола россе цӀей да. Къахьегама кодексах салоӀама ди лоархӀаш дац. ДӀахоттадаь да Россе импере хьалхара толамца гемотрансфузи ярах, процедура 1832 шера бекарга бетта 20-ча дийнахьа яь хиннай.
Тархьар
1832 шера бекарга бетта 20-ча дийнахьа Петербургера акушер Андрей Вольф яхачо духхьашха толамца цӀий дӀахийцад дукха цӀий доадаь хинна йолча бер даь йолча кхалсага́[1]. Из деча хана цо пайда ийца хиннаб, хьалхагӀа 1818 шера тов бетта 25-ча дийнахьа Лондоне толамца трансфузи кхоачашъяь волча Джеймса Бланделла методиках а цун аппаратах[2]. ДӀахо Вольфс кхы а ялхазза цӀий хувцар кхоачашдаь хиннад, тӀехьагӀа из процедура дуккхаза кхоачашъяь хиннай эрсий хирурген лора а профессора а Сергей Коломнинс.
2007 шера саькура бетта 20-ча дийнахьа Къаман донора ди чӀоагӀдаьд РФ Госдумо донорстван а цӀийна гӀулакха а проблемех лаьца йолча заседане[3]. 2008 шера денз РФ УнахцӀено лораяра министерство а РФ Федеральни лорала-биологе агентство а дуккха нах чулоацаш йола программа кхоачашъеш ба ший лоӀамах цӀийца а цун компоненташца а донорал дегӀадоаладара́[4]. 2024 шерах долчох, ЦӀийна гӀулакхе юкъейолх 487 организаци, 100 эзар гаргга лакха квалификаци йола лорала болхлой[5].
ЦӀейна традицеш
Къаман донора дийнахьа Эрсече лорала болхлошца пресс-конференцеш ю, конференцеш ю, тематиках йола гойтамаш ду. Лорала юкъарченашеи станцешеи цӀий дӀачудалара кхы а акцеш ю[6]. Укх дийнахьа шоай цӀий е цун компоненташ дӀачутийна болча наха совгӀаташ тел[7]. Эрсечен сйидола донораш лоархӀ мах боацаш 40-зза цӀий е цун компоненташ дӀачуенна болча нахах, е 60-зза плазма дӀачуенна болча нахах. Накха тӀа доллача хьаракал совгӀа россехошта кхы а льготаш тел, масала, юкъарча транспортаца маьхаза ахар[8].
Кхы а хоам
- 2005 шера дӀачӀоагӀдаьд Дерригдунен донара ди. Аьтинга бетта 14-ча дийнахьа белгалду из, физиологеи лоралеи сага цӀийна тоабаш хьаелларах Нобелевски преми яьккха вола Карл Ландштейнер ваьча денах дӀахоттадаь да из цӀей[9].
- Федеральни лорала-биологе агентствага болча хоамах 2024 шера Эрсече цӀий гулдар, дӀадахача шераца дистача, 6 % алсамдаьннад, 2,6 миллион литр хьа а хинна, 458 эзар донор федеральни регистра юкъебахаб[6].
- Сийлахь-Боккхача Даьхен тӀема хана донораш 5,5 млн саг хиннав, эскарага 1,7 млн литр консервированни цӀий дӀакхоачийташ хиннад, цох пайда йицаб 7 миллион цӀий хувцара́. ТӀема шерашка накха тӀарча хьаракаца «СССР сийдола донор» совгӀат деннад 15 000 эзар сага́[10].
ГӀорбаьннача наха юкъера донораш
- Джеки Чан — хан-ханнахьа цӀий дӀачутелаш ва, 2002 шера «Смокинг» яха кино доаккхача хана Канадай ЦӀийна гӀулакха донор хиннав.
- Криштиану Роналду — 2008 шера «ЦӀеча жӀарга чот» яхача компанен юхь хиннав, тӀехка тӀума донор ва.
- Джессика Альба — берий госпитала́ цӀий дӀачутелаш я.
- Екатерина Стриженова — цӀий дӀачутела йолаеннай кхы студентий шерашка[4].
- Татьяна Навка — 2011 шера LG компанен донорал дегӀадоаладара областе къаь хиннай[11].
Белгалдаккхар
- ↑ Национальный день донора в России. gkdc1.ru. Хоам хьаийца таьрахь: 17.04.2025.
- ↑ Есть повод гордиться. Медицинская газета (17.04.2007). Хоам хьаийца таьрахь: 17.04.2025.
- ↑ Национальный День донора крови в России, РИА Новости (11 бекарга 2025). Техкад укх дийнахьа: 17.04.2025.
- ↑ 1 2 Навка сдаёт кровь168#id1887947 Звездная кровь, Коммерсантъ (20 бекарга 2022). Техкад укх дийнахьа: 18.04.2025.
- ↑ Вероника Скворцова: В России донорство является не только почетной и благородной миссией, но и важнейшей государственной задачей. bloodfmba.ru (11.06.2024). Хоам хьаийца таьрахь: 18.04.2025.
- ↑ 1 2 «Единая Россия» организует по всей стране мероприятия к Национальному дню донора крови. er.ru (16.04.2025). Хоам хьаийца таьрахь: 17.04.2025.
- ↑ 14 июня — Всемирный день донора крови: традиции, тема и мероприятия 2024 года, Известия (13 аьтинга 2024). Техкад укх дийнахьа: 17.04.2025.
- ↑ Национальный день донора в России. pnp.ru (20.04.2020). Хоам хьаийца таьрахь: 17.04.2025.
- ↑ Всемирный день донора крови, РИА Новости (14 аьтинга 2024). Техкад укх дийнахьа: 17.04.2025.
- ↑ Любопытные факты. yadonor.ru. Хоам хьаийца таьрахь: 17.04.0202.
- ↑ Татьяна Навка стала послом донорства. sport-express.ru (20.04.2011). Хоам хьаийца таьрахь: 18.04.2025.