Наьна ди
| Наьна ди | |
|---|---|
| Тайпа | Дунен къамашта юкъера цӀей |
| Оттадаьд | 1998-ча шера наджгоанцхой бетта 30-ча дийнахьа Россе Федерацен Президента № 120 «О Дне матери» яха указ даккхарца |
| Дезду |
 Россе Федераци |
| Таьрахь | Лайчилла бетта тIеххьарча кIирандийнахьа |
| Мишта дезду | тайп-тайпарча вIашагIкхетарашца |
| Ӏадат | Ноаной лархIар, цар сий лакхдар |
 РУВИКИ.Медиа чура файлаш | |
Наьна ди (эрс: День матери) — цаӀ е дукхагӀа дезалхой баь, уж кхебеш (е хьалха кхебаь а), е шоаш Ӏодаь доаца бераш кхедеш болча кхалнаха хетадаь дола цӀей да. ХӀара мехка тайп-тайпарча хана тайп-тайпарча кепе дездеш хиннад.
ЛоархӀам
Нана массахана хиннай лакха лоархӀаш, ноанал тӀехье кхолларца, фу доаржадарца дувзаденна хиннадаь. Ширача хана нах текъаш хиннаб нана аьнна цӀи мел йоаккхачоа. Ширача яний Даьлий нана лорахӀаш хиннай Рея, руманаша корта бийттаб Кибеллайна, ХӀаьта кельтий Даьлий нана хиннай Бриджит. Ингалсий мехка XX-ча бӀаьшерага кхаччалца дездеш хиннад «Наьна кӀиранди» (Материнское воскресенье) яха цӀей. Цу дийнахьа болхлошта бокъо луш хиннай шоашта вахар деннача гаргарча нахах бӀаргтоха[1][2].
Хеттача Америкера штаташка 1870-че шера феменистка Джулия Уорд Хау, Наьна ден прокламаци оттаяь, беррига ноаной тӀахьехаш хиннай тӀемашта, барт эшара́ духьала. Цо хӀара шера Бостоне вӀашагӀбетташ хиннаб кхалнах, беррига нах цхьоагӀон тӀабехаш. Цхьабакъда, из ди духхьал нанна хетадаь цахилар бахьан долаш, дӀахо дӀайодача хана кхы дез ца деш сецад.
1907-ча шера Графтон пхьера хьехархочо Энн Джарвис цӀей оттадаьд ший нанна Америкерча бӀорахой тӀем тӀа просветител хиннача Энн Мариянна Ривз Джарвис хетадаь. ШоллагӀча шера из цӀей дездеча хана нах дукъагӀа хиннаб, ши-кхо шу даьлча Нанна хетадаь цӀей дездаьд массайолча Америкерча штаташка. США санна Наьна ди дездеш хиннад Мексике а , Канаде а, Китае а, Японе а, Африке а, зӀилбухерча Америке а. Из цӀей наха довзийта а, доаржаде вӀашагӀъелла хиннай 1912-ча шера оагӀой бетта 12-ча дийнахьа Дунен къамашта юкъера ассоциаци. 1914-ча Наьна ди цӀей даь кхайкадаьд США Президента Вудро Вильсона.
Россе мехка дездар
Кхалнаьха, берий, кагирхой гӀулакха йолча Паччахьалкхен Думан комитета даьккхад из цӀей. 1998-ча шера наджгоанцхой бетта 30-ча дийнахьа Россе Федераце Президента № 120 «О Дне матери» яха указ даккхарца Эрсече из цӀей дезду лайчилла бетта тӀеххьарча кӀирандийнахьа. Цу дийнахьа безбу беррига ноаной. Духхьашха из цӀей дездеш вӀашагӀкхетар дӀадихьад CССР тӀехьарча шерашка 1988-ча шера ардара бетта 30-ча дийнахьа Баку. ЦӀей оттадаьр яр эрсий мотти литературеи хьехаш йола Эльмира Гусейнова[1].
2022-ча шера маьцхали бетта Россе Федерацен Президента Владимира Путина «Нана-турпал» яха (эрс: Мать-героиня) сийлен-цӀи кхайкайир дукха бераш даьча кхалнаха лаьрхӀа. Сийлен цӀи яларал совгӀа цу кхалнаха хьожадир миллион сом ахча. СССР хана кхыдола толамаш дар: Ноанола майдилги пхиннел дукхагӀа дезалхой баьрашта, «Материнская слава» яха ордени 7, 8, 9 дезалхо волчоа, иттанел дукхагӀа хилча, орден а луш хиннай, цул совгӀа «Нана-турпал» сийлен цӀи а[1][3].
Белгалдаккхар
- ↑ 1 2 3 Владислав Шанин. День матери в России: История и традиции праздника. Российская газета (25.11.2022). Хоам хьаийца таьрахь: 28.08.2023.
- ↑ День матери: история и традиции празднования в разных странах. РИА Новости (25.11.2012). Хоам хьаийца таьрахь: 28.08.2023.
- ↑ Путин подписал указ об учреждении звания «Мать-героиня». ТАСС (15.08.2022). Хоам хьаийца таьрахь: 28.08.2023.