ХӀиндий мотт
| ХӀиндий мотт | |
|---|---|
 ХӀиндий метта эршаши диалекташи | |
| Ший цӀи | हिन्दी |
| Паччахьалкхенаш | ХӀиндехье, Пакистан, Фиджи (хиндустани) |
| Регионаш | Уттар-Прадеш, Мадхья-Прадеш, Харьяна, Бихар, Раджастхан, Дели |
| Керттера статус |
 ХӀиндехье |
| Урхалду организаци | ХӀиндий меттаца дувзаденна хаттараш тохкаш йола юкъера директорат |
| Мотт лебечара дукхал | |
| Рейтинг | 3-4 |
| Классификаци | |
| ОагӀат | Евразе меттташ |
|
|
| Йоазув | деванагари |
| Меттай кодаш | |
| ГОСТ 7.75–97 | хин 770 |
| ISO 639-1 | hi |
| ISO 639-2 | hin |
| ISO 639-3 | hin |
| WALS | hin |
| Ethnologue | hin |
| ABS ASCL | 5203 |
| IETF | hi |
| Glottolog | hind1269 |
 РУВИКИ укх меттала | |
ХӀи́ндий мотт (дев. हिन्दी, हिंदी [хӀинди]) — хӀиндий-арий метта меттай диалектни континуума цӀи я. ХӀиндий метташ дукхагӀа даьржа да [[ХӀиндичера юкъерчеи, гӀинбухерчеи моттигашка[3].
Къамаьлагахьа хӀиндий мотти урду метташ вӀаши къоасталуш дац[4] (см. хиндустани). Цар къаман йоазув да — деванагари.
ХӀинди яхача деша шереи готтеи маӀанаш
«ХӀинди» яха дош шера маӀан доккхаш хилча, цунца ловш хул деррига хӀиндий метташ ― Къулбаседа ХӀиндехьен диалектий континиум. ХӀиндий метташта юкъе долх бходжпури (ХӀиндехьа санна, Суринаме а Маврике а лоархӀаш да), юкъерча бӀаьшерашкара литературни мотт авадхи, фиджера хӀиндий мотт. Раджастхани лоӀаме мотт санна а, диалект санна а лоархӀ. ЛоӀаме мотт лархӀара духьале еш да цун ларде ший диалект цахилар. Кхо идиома (майтхили, чхаттисгархи догри) лоӀаме метташ да аьнна чӀоагӀдаь да. Урду меттала къамаьл дераш ХӀиндехьеи Пакистанеи бахача хӀиндий мотт бувцарашта юкъе болхац. непа́лий мотт лоӀамеча паччахьалкхен мотт хилар бахьан долаш «хӀиндий метташта» юкъе хьоц, цунца цхьан пахари тоабан чу юкъедолхаш дола метташ хьош дале а.
ГоттагӀча маӀане «хӀинди» яхача термина́ юкъе долх «малхбузехьарча хӀиндий метташ»: царех да брадж, юкъерча бӀаьшерашкара литературни мотт, малхбузехьарча хӀиндий метта хӀанзара диалект кхари-боли. Кхари-боли яхар Боккхий МогӀлой паччахьалкхен коарча наха бувцаш хинна мотт ба. «Кхари-боли» яха дош, «хӀинди» яхача деша синоним санна, леладу. Каст-каста малхбузехьарча хӀиндий метташта юкъера боах урду мотт а, цун белгалонашка хьежача из царех лархӀа безаш бале а. Хиндустани яха термин хьалха санна лелайиц, цунца белгалдоах хӀиндий дина охлоша бувцаш бола урдуи, хӀиндийи метташ.
Мотт дӀахьабаржар
ХӀанзара хӀиндий мотт (ингалсий меттаца цхьана) 1965-ча шера нажгоанцхой бетта 26-ча дийнахьа денз ХӀиндехьен официальни мотт лоархӀ[5][6]. ХӀиндий мотт баьржа штаташ я: Раджастхан, Дели, Хариана, Уттаракханд, Уттар-Прадеш, Мадхья-Прадеш, Чхаттисгарх, Химачал-Прадеш, Джаркханд, Бихар. ШоллагӀа мотт лоархӀ цох Андаманеи, Никобареи гӀайренаш тӀа, цул совгӀа из лелабу къулбаседеи юкъерчеи ХӀиндехьа кхыча метташца: панджабхойи, гуджаратхойи, маратхийи, бенгалойи метташца. Лоаллаха да́дача мехкаша а бувц хӀиндий мотт — Непала, Бангладеша, Пакистана.
Белгалдаккхар
- ↑ 258 млн носителей «не Урду кхари-боли» и 400 млн хинди по данным переписи 2001 года, плюс 11 млн Урду в 1993 году в Пакистане, пересчитанное с учётом роста населения на 2008 год
- ↑ говорящие на стандартном хинди и урду в качестве второго языка по данным SIL Ethnologue.
- ↑ Shapiro (2003), p. 251
- ↑ Urdu language — Britannica Online Encyclopedia. Britannica.com. Хоам хьаийца таьрахь: 18.12.2011. Архиваци яьй 18.06.2013.
- ↑ The Union: Official Languages
- ↑ PDF from india.gov.in containing Articles 343 which states so
Литература
- Хинди // Большая российская энциклопедия. Том 34. — М., 2017. — С. 80.
- Зограф Г. А. Хиндустани на рубеже XVIII и XIX вв. — М.: Издательство восточной литературы, 1961. — 134 с.
- Катенина Т. Е. Язык хинди. — М.: Издательство восточной литературы, 1960. — 102 с. — (Языки зарубежного Востока и Африки).
- Баранников П. А. Проблемы хинди как национального языка. Л., 1972. — 187 с.