Айлам (къаман проект)
| Къаман проект «Айлам» | |
|---|---|
 | |
| Бахьан | Эрсечен президента Владимир Путина распоряжени |
| Расходы | 4,5 трлн сом |
Къаман проект «Айлам» (национальный проект «Космос») дагаехай Россе Федерацен президента Владимир Путина распоряженеца 2025 шера[1]. Цо белгалдоаккх новкъарий тоабаш кхолларахи, къаман орбитальни станци кхолларахи, айлама бувзама сервисаш а ядерни айлама энергетика а дегӀайоалаярахи, гаьнара айлама фундаментальни тохкмаш дарахи, иштта кадраш кийчбарах а дола Россе Федерацен дукхача ханна дилла дола дагалаьцар[2].
Тархьар
Айлама гӀулакх дегӀадоаладара хаттараш тохкаш, Н. Э. Баумана цӀерагӀа йолча Москверча паччахьалкхен технически университете дӀайихьача кхетаче Путин Владимира хьоахадар «Космос» яха къаман проект эшаш хилар:
…наши планы в этой важнейшей сфере должны соответствовать историческому статусу нашей страны как передовой космической державы[2].
Россе Президента цул совгӀа белгалдаьккхар, проекто тахан бергболча балхал совгӀа тӀехьаленна бергбола болх а чулоацаргболга:
- Эрсечен ший хургйола, тайп-тайпара декхараш кхоачашдергдола дукха спутникаш йола тоабаш яр;
- къаман орбитальни станци хьаелар;
- ядерни энергодвигательни мегаваттни классах бола оттам дегӀабоалабар;
- «айлама буксир» хьакхоллар;
- гаьнара айлам тохкаш кӀоаргга тохкамаш дар;
- «Спектр-РГ» орбитальни обсерваторе Дунен ма дарра сурт оттадар[2].
Белгалдаьккхад, къаман проекто доахаргдола толамаша экономика эргайоаккхарг хилар а бӀорахой вахар аттагӀа дерг хилар а[2].
Нацпроекта́ ахча хьожаде лаьрхӀад 2026-ча а тӀехьа тӀадоагӀача а шерий федеральни булам дӀачӀоагӀбеча хана[2].
Финансировани
2025 шера маьтсела бетта РФ Доалчено лаьрхӀад нацпроекта финансированенна 2028 шерага кхаччалца буламе 1 трлн сом хилийта, хӀаьто, дӀахо 2036 шерага кхаччалца — 4,5 трлн гаргга хилийта[3].
Федеральни проекташ
«Айлам» къаман проекта юкъеяьхай федеральни программаш:
- «Айлама хоамий технологеш комплексни дегӀайоалаяр»;
- «Перспектива йола айлама системаши сервисаши»;
- «Эрсечен айлама ядерни энергетика дегӀайоалаяр»[4].
Гойтамаш
Нацпроекта керттера параметраш ювцача хана соцам баьб:
- 2030 шерага орбитальни тоабай новкъарий дукхал алсамъяккха 1,2 эзарга кхаччалца;
- россе космодромаш тӀара хьалхецар шера́ 56-за хургдолаш дӀатӀадига;
- 2027 шерага даьхен орбитальни станци хьае дӀадоладе;
- 2030 шерага айлама отрасле болхбечар дукхал 40 эзара́ алсамъяккха;
- 1,5 айлама отрасле къахьегама овсарал алсамдаккха[4].
Белгалдаккхар
- ↑ Путин анонсировал скорое утверждение нового нацпроекта по космосу - Газета.Ru | Новости, Газета.Ru (16.04.2025). Техкад укх дийнахьа: 17.04.2025.
- ↑ 1 2 3 4 5 Совещание по вопросам развития космической деятельности, Президент России (16.04.2025). Техкад укх дийнахьа: 17.04.2025.
- ↑ Новости. Михаил Мишустин: в доработанный нацпроект по космосу войдут прорывные направления. www.roscosmos.ru (20.05.2025). Хоам хьаийца таьрахь: 21.05.2025.
- ↑ 1 2 Михаил Мишустин провёл стратегическую сессию по национальному проекту «Развитие космической деятельности Российской Федерации на период до 2030 года и перспективу до 2036 года». government.ru (13.08.2024). Хоам хьаийца таьрахь: 17.04.2025.
|
АНО «Дуненмаза-энциклопеди «РУВИКИ» доалахьа я ер материал. Духхьал цо бокъо елча мара ер материал кхыча сайташ тӀа лелае йиш яц. |