Боарза аьрзи
.jpg)
Боарза́ аьрзи, дукхагӀа яьржа «Сулейма аьрзи» аьнна я (боарзах яь йола бӀалгӀалг. Ӏарбий халифате хьаяьй VIII бӀаьшера. ГӀалгӀай мехка кораяьй XIX бӀаьшера Аьрзи яхача кхаьлле. Цига дездар лоархӀаш лелаяьй из[1]. Бусалба цивилизацегахьа маца хьаяьй ма дарра таьрахь ховш йолча боарзах яьча хӀамашта юкъера эггара ширагӀа йола хӀама я[2]. ГӀалгӀайчен къаман дездарашта юкъейоагӀаш я.
1931 шера цӀихеза кавказовед хиннача Николай Яковлевс Паччахьалкхен Эрмитаже экспонат йолаш лоаттаеш я Ӏарбий халифата хьакъехьа йолча зала чу.
БӀалгӀалг 38 см лакха я, борзах яь я, аьрзе бирса а куст долаш а куц гойташ я. Чура яьсса мотт йолаш я. Чуоттадаь дотув а цӀаста а да. Фоарт йолча йоазув латт Ӏарбий меттала:
في اسم الرحمن الرحيم، الله الرحيم»
цун гӀалгӀай меттала маӀан да: «Алла́хӀа цӀерца, Къахетам беши Къахетам бергболаши волча». Кхыча оагӀорахьа нийса цунна духьала бӀалгӀалг хьаяьча пхьара цӀи язъяь латт «Сулейман», иштта хьаяь таьрахь а латт — 189 шу хьижратагӀа (григоре ханоргагӀа 796—797 шерашта нийсса хул из).
Эрмитажа официальни мазаоагӀон тӀа яздаьд бӀалгӀалг хьаяьча моттигах лаьца хоам бешалац аьнна. Цхьабакъда Ӏилмангахьа даьржа хетар да, из реликт Басра яхача пхье хьаяь хила тарлу аьнна (хӀанзарча Иракъе). Ӏарбий халифате товшхалеи пхьоалийи юкъарченах цаӀ хиннай из.
Дунен тӀа цу тайпара йолаш кхы а кхоъ бӀалгӀалг я (Ислама исбахьален музееи Лукка яхача пхьеи Итале, Супа Екатеринай монастыреи Синае), цхьабакъда Эрмитаже йолчунна тӀа мара таьрахь латтац, из бахьан долаш, цу йиъненна юкъе эггара къаьнагӀа хила езаш я.
Тушола бетта 17 дийнахьа 2013 шера Паччахьалкхен Эрмитаже сийлахь-дездеш церемони хилар «Сулейма аьрзе» шолхар дӀалуш ГӀалгӀай мехка паччахьалкхен музеянна.
Белгалдаккхар
- ↑ Ахриев Ч. Ингуши. Их предания, верования и поверья // ССКГ. Вып. VIII, отд. 1. Тифлис, 1875. С. 1.
- ↑ Информация об экспонате на официальном сайте Государственного Эрмитажа (тӀакхоачача боаца тӀатовжам)
ТӀатовжамаш
- Страница экспоната «Орёл Сулеймана» на официальном сайте Государственного Эрмитажа (тӀакхоачача боаца тӀатовжам)
- Документальный фильм «Орел Сулеймана»
- Репортаж телеканала «Россия-24» — «Орел Сулеймана в Ингушетии» // Wayback Machine архиве дӀадилла шоллар (7.03.2016)
- Статья «Эрмитаж передал Ингушетии копию одного из символов республики — „Орла Сулеймана“» на портале Южного региона
- Статья «Символ Ингушетии вернулся на родину» на сайте газеты Комсомольская правда
- Статья «„Орел Сулеймана“ — деталь военного штандарта» на сайте газеты «Ингушетия» // Wayback Machine архиве дӀадилла шоллар (3.03.2016)
- Статья об Орле Сулеймана на сайте Magas.ru // Wayback Machine архиве дӀадилла шоллар (23.03.2015)