Дзюдо

Рувики материал
Дзюдо
яп. 柔道
Judo.svg
Дата основания 1882
Страна  Японехье
Основатель Дзигоро Кано
Родоначальное БИ дзюдзюцу тайп-тайпара ишколаш, эггара хьалха Тэндзин Синъё-рю, Кито-рю
Производные БИ Бразилий джиу-джитсу, Каваиси Рю дзюдзюцу, Косэн дзюдо, Самбо
РУВИКИ.Медиа логотип РУВИКИ.Медиа чура файлаш

Дзюдо (эрс: Дзюдо) — японхой латара исбахьале, XIX бӀаьшере дзюдзюцу ларда тӀа японий латара ибахьален говзанчас Дзигоро Кано (嘉納 治五郎) арадаьккхадола герзаца доаца латар. Из ва цу латара бокъонаш оттаяьр.

Дзюдо хьахинна ди лоархӀ 1882-ча шера Кано дзюдо ишкол Кодикан Ӏойилла ди. Из хӀанзарча латара исбахаленех лоархӀаш латар да (гэндай будо бӀун латара исбахьаленна корю будзюцудухьала дола латар)[1].

Бокс, каратэ, иштта кхыча латарашца дистача, дзюдох латар эргаш да саг вожаве гӀертарца а, садикъирца а уралатташ а, партере а. Духхьашха дзюдо оттача хана, дегӀайоагӀача хана хинна техника я то́хара техника (атэми вадза), из техника я полице хьехача дзюдона а, саго ше лоравеш духьалъоттара латара́ юкъе а лелаеш йола техника, хӀаьта цхьацца йола приёмаш спорта дзюдо юкъе ката кепе мара лелаяйтац. Яний-румий ӀаьдалагӀа латарцеи лоӀаме кӀалтохаргах латарцеи башхало я дегӀа низ дукха ца эшаргахьи техника яьржа хиларгахьи.

Дзюдо лораеш духлохама кертера кхо бокъо я:

  1. Шоайла новкъостал дар, аьттув хургболаш,
  2. ДегӀа низи син низи цхьаттара лелабе хар,
  3. коттавала кӀалвиса х́ар.

Дзюдо ловзаш волчоа хьалхашка дегӀаоамал нийсаярца, ле́та Ӏомавала дегӀа кийчоярца, ший оамала́ доалде харца дола декхараш увттаду[2].

ХӀанзарча денна дегӀайоагӀаш я массаза долча Ӏаьдалах йола дзюдои (Кодакан дзюдо), спорта дзюдои, из дзюдо ши тайпа аьланпхьен ловзарашта юкъедодаш да.

Дзюдо техника я дукхача хӀанзарча цаI цхьаннех латара кепашта юкъе, иштта [самбо]], бразилий джиу-джитсу, Каваиси Рю дзюдзюцу, Косэн дзюдо яхача латарашта юкъе а. ЗӀамагӀболча хана дзюдох ловзаш хиннаб Морихэй Уэсиба (айкидо хьайийла́), Мицуё Маэда (бразилий джиу-джитсу йолаяьр), Василий Ощепков (самбо йолаяьр) и Годзо Сиода (Ёсинкан айкидо хьайийлар)[3].

Дзюдо хьайолаяь Дзигоро Кано

Дзюдо эттай 1880-ча шерашка, Мэйдзи Реставраци хинначул тӀехьагӀа, латара ибахьаленашта халагӀча хана чухь[4]. Дзюдо тархьар дувзаденна да Дзигоро Кано цӀерца, Хьалкхетача маьлха орден яьккха волча хьехархочун цӀерца[5]. Дзигоро Кано зӀамига волча хана денз дзюдзюцу латарца чам болаш хиннав, цу хана Ӏомаяьй цо дзюдзюцу ишкол Тэндзин Синъё-рю, [Кито-рю]]. Цу шин латара ларда тӀа вашагӀделлад цо дзюдо латар, цох цӀи тиллай Кодокан.

Дзюдо яха доша цу хана леладеш дар дзюдзюцу (джиу-джитсу) санна[6].

Кодокан яхача дзюдо ишкола эггара хьалха хьайийла хинна зал 12 татами шерал йолаш хиннай (22 м² хиллал)[4]., цхьабакъда болх дӀабахьа ха́р бахьан долаш, Дзигаро Кано чехка цӀихезай. Будо юхайоалаяр дезаш, (Дай Ниппон Бутокукай) оагӀув хьаллацар бахьан долаш а[4], иштта кхыча дзюдзюцу ишколашца 1885—1888 шерашка, Полице кертера урхале хьалхайолаш, дӀадихьача ловзашка дзюдоисташа дакъалацарах а[7]. Цига ловзарашка хинначарех ва Сайго Сиро, «гений дзюдо» аьнна цӀихеза вола латархо[7].

Дзигоро Кано (аьтта оагӀарахьа), цун дешархо Кюдзо Мифунэ (аьрда оагӀарахьа)

.

Белгалдаккхар

[тоаде | тоаде чура]
  1. Diane Skoss. A Koryu Primer (ингал.). Koryu Books. Хоам хьаийца таьрахь: 11.07.2010. Архиваци яьй 23.08.2011.
  2. Кано Дзигоро. Общие сведения о дзюдо и его ценности в деле воспитания // Хидэн. Боевые искусства и рукопашный бой : Научно-методический сборник под редакцией Горбылёва А.М.. — М.: ФГУП Издательство «Известия» УДП РФ, 2008. — Вып. 1. — С. 118−173.
  3.  (ингл.) Gōzō Shioda. Aikido Shugyo: Harmony in Confrontation. — 1-st edition. — Toronto, Canada: Shindokan Books International, 2002. — 207 с. — ISBN 0-9687791-2-3.
  4. 1 2 3 Сергей Косоротов, Алексей Горбылёв. Кодокан дзюдо. Сущность и структура // Додзё. Воинские искусства Японии : Научно-популярный методический сборник. — ООО «Будо-спорт», 2001. — Вып. 6. — С. 2—6.
  5. Order of the Rising Sun (ингал.). NNDB. Хоам хьаийца таьрахь: 2.03.2010. Архиваци яьй 23.08.2011.
  6. Сугавара Садамото. Новый учебник по дзюдо, объясняющий сокровенные секреты. — М.: Издательский дом «Будо-Спорт», 2007. — С. 126. — 138 с. — ISBN 5-90-182626-4.
  7. 1 2 Горбылёв А.М. Очерк истории дзюдо. «Смертельная битва» с дзю-дзюцу // Додзё. Воинские искусства Японии : Научно-популярный методический сборник. — ООО «Будо-спорт», 2001. — Вып. 7. — С. 5—14.

Литература

[тоаде | тоаде чура]
  • Кано Дзигоро. Общие сведения о дзюдо и его ценности в деле воспитания // Хидэн. Боевые искусства и рукопашный бой : Научно-методический сборник под редакцией Горбылёва А. М.. — М.: ФГУП Издательство «Известия» УД П РФ, 2008. — Вып. 1. — С. 118—173.
  • Горбылёв А. М. Очерк истории дзюдо. Начало пути // Додзё. Воинские искусства Японии : Научно-популярный методический сборник. — М.: ООО «Будо-спорт», 2001. — Вып. 6. — С. 7—15.
  • Горбылёв А. М. Очерк истории дзюдо. «Смертельная битва» с дзю-дзюцу // Додзё. Воинские искусства Японии : Научно-популярный методический сборник. — М.: ООО «Будо-спорт», 2001. — Вып. 7. — С. 5—14.
  • Горбылёв А. М. Очерк истории дзюдо. От национального признания к олимпийскому виду спорта // Додзё. Воинские искусства Японии : Научно-популярный методический сборник. — М.: ООО «Будо-спорт», 2001. — Вып. 8. — С. 5—13.
  • Г. Пархомович. Основы классического дзюдо. — «Урал-Пресс», 1993. — 302 с. — ISBN 5-86610-037-1.
  • С. А. Косоротов, А. Д. Арабаджиев. Каноны дзюдо. — М.: Издательский дом «Будо-Спорт», 2007. — 128 с. — ISBN 5-901826-12-4.
  • Коблев Я. К. Система многолетней подготовки спортсменов международного класса в борьбе дзюдо. — 1990.
  • Еганов А. В. Дзюдо: учебник для студентов физкультурных ВУЗов, обучающихся по направлению 032100 — «Физическая культура» и специальности 032101 — «Физическая культура», а также для слушателей системы повышения квалификации" / Федеральное агентство по физической культуре и спорту, Уральский государственный университет физической культуры. — Челябинск: УралГУФК, 2008. — 350 с. — ISBN 978-5-93216-288-0
  • [1]

На других языках[тоаде | тоаде чура]

ТӀатовжамаш

[тоаде | тоаде чура]
  1. Дешаш белгалдахара гӀалат Неверный тег <ref>; для сносок :0 не указан текст