Масдар

Ма́сдар (да) (Ӏар. مَصْدَرٌ‎, эрс: масдар, отглагольное имя) — дер, хӀама санна, хьа а гойташ, цӀердеша хаттарашта жоп а лушйола хандеша форма я. Масала, язде — яздар, лела — лелар, ваха — вахар, ала — алар.

Масдар хьахилар

Де яхача хандешах е цунца хьахиннача чоалхане хандешаех масдар хьахулаш тӀехьара -е яха оаз а-га йоал: язде — яздар, саготде — саготдар. Масдарах доахк хандешеи цӀердешеи грамматически хьисапаш. Хандеша хьисапаш ераш да:

• дер е хьал хьагойтар
• класс, таьрахь хул, ше хьадаьннача хандеша хиннадале (дувцар, ювцар, бувцар)
• кеп хул, хандеша кеп санна (хьажар, хьежар)
• кхычунга доалаш а ца доалаш а хул (бер хьастар, дахча даккхар, латтар)
.

ХӀаьта цхьаккха а морфологически белгалонаш йоацача хандешах хьахиннача масдарий а яц уж белгалонаш (тега — тегар). Масдарий цӀердешацара юкъара белгалонаш ераш я:

• Масдаро хьахьокх дар, цхьа хӀама санна да, цо жоп лу цӀердеша хаттарашта «(Фу? Сен? Сево? Сенца?)» • Масдар, цӀердош санна, дожарашца хувцалу (даар, дааро, даарца) • Масдаро, цӀердешо санна, леладу синтаксически гӀулакхаш. Подлежащи, карардар, кхоачам, оттама сказуеме керттера дакъа а хул. Масала, адаро саг чӀоагӀву. — адаро — подлежащи. Хьа валарга хьежжа да хьона дега яьси а. — валарга — кхоачам

Масдараш хала хул хандешаех хьадаьннача цӀердешаех хьакъоастаде. Масдар къоастадеш керттера белгало я — хьалха къоастам оттабе йиш цахилар, лоаттам мара. ХӀаьта цӀердешашта хьалха къоастам отта йиш я. Хьаьна даар кӀезига даар пайдане да. Хьаьна даар — къоастами цӀердоши да, кӀезига даар — боарама лоаттами масдари да.

Хьажа иштта

• хандош

Белгалдаккхар

Литература

• А.З. Гандалоева. ГӀалгӀай мотт. — Назрань : Кеп, 2023. — 328 с.