Хандош

Хандош (да) (эрс: глагол) — дер е хьал хьа а хьокхаш, процесс санна, сагацара е хӀамацара гӀулакх белгалдоаккхаш дола къамаьла дакъа да. Масала, язду, деша, аьлар, кхоссавелар. Хандешо белгалду тайп-тайпара дер: лелар (ада, лела, текха), сага е Ӏалама хьал (садайра, саготде, велха), уйлан процессаш (кхетаде, дагала́ца, дицде). Цар жоп лу фу де? фу ду? фу хул? яхача хаттарашта.

Хандеша грамматически оагӀаташ

• кепаш
• кхычунга да́лар / цада́лар
• класс
• таьрахь
• ха
• модальность
• соттамаш
• спряжени
• сказуеми хилар

Хандеша формаш

• белгалза форма
• причасти
• деепричасти
• масдар
• хана лоаттама кеп

Хандеша юххьера, хувца ца луш йола форма я — белгалза форма, (эрс:  инфинитив) цо жоп лу «фу ду?» яхача хаттара. Уж хьадаланза дола хандешаш чаккхе -а йолаш да. Чоалхане хьадаьннача дешай де, дала, даккха яха шоллагӀбола овла болаш хул. Масала, цӀенде, лорадала, сомадаккха.

Хандеша кепаш

ГӀалгӀай метта хандешаш хул цкъа хилареи дуккхаза хилареи кепаш йолаш. Белгалза ке́пе́ мара хандешай кеп къоастае йиш яц. Хандеша цкъа хиларча кепо белгалду цкъа хулашдола дер. Масала, хьажа, мала, лаха, татта, вада, да́ттӀа. Дуккхаза хиларча кепо белгалду дуккхаза хулаш дола дер. Масала, хье́жа, ме́ла, ле́ха, тетта, ада, э́ттӀа.

Белгалдаккхар

Литература

• Гандалоева А. З. ГӀалгӀай мотт. — Назрань : Кеп, 2023. — 328 с.