МацагӀате

Рувики материал
Пхье
МацагӀате
гурж. მცხეთა, эрс: Мцхета
МацагӀатен тархьара юкъа сурт, 2011-ча шера Ӏа
МацагӀатен тархьара юкъа сурт, 2011-ча шера Ӏа
Байракх Герб
Байракх Герб
41°51′ с. ш. 44°43′ в. д.GЯO
Паччахьалкхе  Гуржехье
Йист МацагӀатен лоаме
Муниципалитет МацагӀатен
Пхьеда Капанадзе, Георгий
Тархьари географии
Йиллай V век до н. э.
ХьалхагӀа хинна цӀераш 1936 кхачч. — Мцхет
[1]
Пхье я 1956 год
Лакхал 460 м
Сахьата оаса UTC+4:00
Бахархой
Бахархой 7940[2] саг (2014)
Къамаш гуржий 96,5 %
эрсий 0,8 %
Ди лелабераш Православхой ди 98,36 %
Паччахьалкхен мотт Гуржий мотт
Дагарга идентификатораш
Телефоний код +995 32
Пошта индекс 3300
mtskhetamunicipality.ge
 (гурж.) (ингл.)
МацагӀате на карте
МацагӀате
МацагӀате
РУВИКИ.Медиа логотип РУВИКИ.Медиа чура файлаш

МацагӀате (гурж. მცხეთა, эрс: Мцхета) — Гуржехьара пхье. МацагӀатен лоаме яхача йиста административни юкъ я.

Тиблисах гӀинбухехьа массехк километр гаьна улл Арагахини Курахини ши хи вӀашагӀкхе́тача. Гуржехьен эггара къаьнагӀча пхьенех я, вай замал хьалха V бӀаьшера йилла.

ЦӀи

[тоаде | тоаде чура]

МацагӀатен цӀи йоагӀа Мушки фунагара (Месхий, Мосхий)[3]. МацагӀате яхар «Месхий лаьтта» яхилга да[4].

Тархьар

[тоаде | тоаде чура]

Ширача гуржий тархьара Ӏадато хьаяхачох, пхье йилла́р оаламашка вувца Мцхетос ва Картлоса воӀ.

Одна из улиц Мцхеты с видом на Светицховели

Оахкамаш дарца МацагӀате уллача моттиге нах ба́хар вай за́мал хьалха II эзаршерегара денз долга дехк[5]. Боарза заман (вай замал хьалха I-гӀа эзаршу) дуккхача кашамех-Ӏемарех хьахов МацагӀате цу хана тӀехьа лоадам бола пхьа хинна хилар.

Вай замал хьалха VI—V бӀаьшера Малхбоалера Гуржехье цхьанкхеташ моттиг хиннай, Ибери (Картли) аьнна йовзаш а йолаш, цхьаццадола гуржий фунаш кхалха а кхолхаш. Цу фунех эггара лоадам болашагӀа хиннар да ЗӀамигача Азера хинна мосхи яхар (месхий). Картле юккъерча даькъе шоай пхьанаш йийхкай цар юххера хургйола Ибере нанагӀала а йогӀаш — МацагӀате (месхий пхье)[6].

Тептарашка дувц Ибери (Картли) а цун на́нагӀа́ла а Македонерча Искандара вай за́мал хьалха IV-ча бӀаьшера хьаяьккха́ хиннилга Азо МацагӀате паччахьал де дӀа а отташ. Пхье цо еттай Гаци, Гаима яха дото бӀалгӀаш. Цхьа ха яьлча Азо вохаваьв МацагӀатерча эздий цӀен тӀарча хиннача Фарнаваза, из вай замал хьалха 284/83-ча шера паччахьал де хайннав Фарнавазидий династи а юллаш[5]. МацагӀатера бӀаргагуш болча гувна тӀа Фарнаваза егӀай бетта даьла яьча Армазе бӀалгӀа, къаьна динаш ӀотоӀа а ца деш керда цхьа ди беннаб цо гуржашта.

Вахтанг Горгасали воӀ волча Дачи паччахьо ший даь васкетагӀа VI-гӀа бӀаьшу долалуча хана нанагӀала МацагӀатера Каьлаке Ӏочуйихьай, лораеш аттагӀа хиларах[5]. Цудухьа МацагӀате ба́хараш кӀезиг а луш Каьлаке ба́хара бе́ба болабеннаб

Файл:Caucasus by Granberg - VGD 054.jpg
Пхье йистера тӀий
Монастырь Самтавро, XI-гӀа бӀаьшу

XIX-ча бӀаьшерга кхаччалца дукхагӀа мел бола Гуржий паччахьаш тадж техкаш а белча дӀабехкаш а моттиг хиннай МацагӀате.

Россе импере йолча хана административно Каьлакен губерне Душете уезда юкъе хиннай из.

1956-ча шера тов бетта 26-ча дийнахь МацагӀатен пхье хьисапе юрт яхача статусера пхье яха статус еннай сентября 1956 года[7].

Товшхала тӀехьале

[тоаде | тоаде чура]

МацагӀате йоахк дукха шира чӀоагӀаленаш а, маьлхара кашамаш а, тайп-тайпара шира киназаш а.

Йоккхача МацагӀатен къаьнара кураш: Саркине, Цицамури, Накулбакеви, Карсани, Мухатгверди, Калоубани-Кодмани.

Джвари монастыраи МацагӀатенна гонахьарча лоамани Супача Нинай монастыра чура даьккха сурт


Белгалдаккхар

[тоаде | тоаде чура]
  1. ↑ Географические названия Республики Грузия. Архиваци яьй оригинала тӀара 25.10.2011.
  2. ↑ მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014. საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური (.11.2014). Хоам хьаийца таьрахь: 6.09.2016. Архиваци яьй 1.07.2018.
  3. ↑ Suny, Ronald Grigor. The making of the Georgian nation. — Indiana University Press, 1994. — С. 11. — ISBN 0-253-35579-6.
  4. ↑ Rayfield, Donald. Edge of empires : a history of Georgia. — С. 12. — ISBN 1-78914-059-5.
  5. ↑ 1 2 3 Gocha R. Tsetskhladze. ANCIENT WEST AND EAST: MTSKHETA, CAPITAL OF CAUCASIAN IBERIA // Mediterranean Archaeology. — 2006. — Т. 19/20. — С. 75–107. — ISSN 1030-8482. — JSTOR 24668190. Архиве диллад 24 09 2021.
  6. ↑ Alexander Mikaberidze. Historical dictionary of Georgia. — Lanham, Md.: Scarecrow Press, 2007. — ISBN 978-0-8108-5580-9.
  7. ↑ Ведомости Верховного Совета СССР. № 24 (866), 1956 г.

ТӀатовжамаш

[тоаде | тоаде чура]

Литература

[тоаде | тоаде чура]

. Ло:Всемирное наследие в Грузии

Хьаст — «https://inh.ruwiki.ru/w/index.php?title=МацагӀате&oldid=126387966»