Буро (истинг)
«Буро» аьнна кӀал йоазув долаш къаьнара гӀалгӀай истинг духхьашха белгалдаьккхад XX бӀаьшу долалуш «Ghalghaj gharchož» яхача кулгайоазон тӀа.
Юкъара хоам
Ер истинг фу хана хьадаь да ма дарра ховш дац. Духхьашха цун сурт дуллаш из кепатехад «Ghalghaj gharchož» яхача гӀалгӀай гӀарчоштеи истингаштеи геттара лоархӀаме бух болаш долча XX бӀаьшу долалуш яздаь долча кулгайоазон тӀа (вешта аьлча альбома тӀа). Из да 1921—1924 шераш. Цу юкъа ГӀалгӀай мехка тайп-тайпарча моттигашка истингаш тохкаш, гулдеш, цар сурташ дехкаш хиннав Доврбиканаькъан ГӀаза-Махьмад — гӀалгӀашта юкъе эггара хьалхагӀа вола болхговзал йолаш хинна суртанча. Ер истинг белгалдаьккхар а, цун сурт диллар а, Ӏилманхоша хьаяхачох, из хила везаш ва[1].
Цкъа хьалха лоаман ГӀалгӀайче цхьан кхаьлле улаш белгалдаьккхад из альбома тӀа. ТӀаккха, «Буро» аьнна кӀалйоазув латташ да из цига, хетаргахьа, Буро тӀарча мезея чу уллаш. ТӀехьагӀа, 1969—1978 шерашка арадийнача «Доккхача Советий Энциклопеде» кепатехад из гӀалгӀай ферта кӀувс ба аьнна («Ингушский войлочный ковер»)[2]. ХӀаьта 1974 шера Ночх-ГӀалгӀай АССР культура министерствос арахийцача долча «Декоративно-прикладное искусство Чечено-Ингушетии» яхаш долча альманаха тӀа кепатеха хиннад, амма кӀалйоазув «Буро» доацаш «Шолжа-ГӀала» аьнна яздаь хиннад[1]. Цу юкъа Шолжа-ГӀалий тӀа мохктохкама музее уллаш хиннад аьнна доагӀа из истинг[3].
Белгалдаккхар
- ↑ 1 2 Известия ИнгНИИ: Танзила Дзаурова, 2013.
- ↑ БСЭ, 1969—1978.
- ↑ Дзаурова, 2019, оа. 127.
Литература
- Чечено-Ингушская Автономная Советская Социалистическая Республика // Доккха советий энциклопеди : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
- Eve Conant. Memories are crafted in wool in this tiny Russian republic (ингл.) // National Geographic : magazine. — 2022. — November.
- Танзила Дзаурова. Альбом «ГIалгIай гIарчож» (Ингушские орнаменты) — ценный источник орнаментального знания // Известия ИнгНИИ им. Ч. Ахриева №2 : научный журнал. — 2013. — С. 114—117.
- Дзаурова Т. А.-Х. Ингушский национальный орнамент. ГӀалгӀай къаман гӀарчош / Вып. ред. В. Митюкова., ред. Х. Накостоев. — М.: Де’ Либри, 2019. — 376 с. — 1000 экз. — ISBN 978-5-4491-0314-7.