Истинг
Истинг | |
---|---|
![]() | |
Юкъара хоам | |
Тайпа | кӀувс |
Мата |
![]() |
Материал | ферта |
Истинг — фертах хӀамаш яра шира гӀалгӀай исбахьале, иштта ше фертах баь бӀарчча кӀувс а, ӀотӀадаьккха къаман гӀарчо долаш[1][2]. Ферта́ кӀувсаш деча исбахьаленгахьа иштта къоастаду: ферта ― догамаш доацаш цхьалха басар даь бӀегӀинг, хетта ферта — гӀарчо хьисапе доакъошца вӀашагӀхетта бола бӀарчча бӀегӀинга кӀувс[2]. Ферта кӀувсаш дар ГӀинбухерча Кавказе кхыча мехкашка а довзаш хиннад. Истингаш духхьала кхалнаха мара деш хиннадац[1]. Цунца дувзаденна да цар ишта цӀи хилар а: «истий» яхача гӀалгӀай дешах хьайоаллаш я из[2][3]. ГӀарчоштеи истингаштеи геттара лоархӀаме бух болаш да XX бӀаьшу долалуш яздаь дола кулгайоазув — «Ghalghaj gharchož».
Тархьар
Истингаш дара исбахьале ширача ханашкара хьайоагӀаш я, хӀана аьлча, шира хилар а символизм хилар а шийца а долаш йола гӀалгӀай гӀарчой исбахьале белгалъяьннай цунца. Тохкамхоша ма алара, гӀалгӀай гӀарчой белгалонех я: композиций айхал, лаконичность, такай пластичность, симметреца хилар, ше́ра гарт хилар[4][5].
Белгалдаккхар
- ↑ 1 2 Щеблыкин, 1928, оа. 30.
- ↑ 1 2 3 Дзаурова, 2019, оа. 82.
- ↑ National Geographic: Eve Conant, 2022.
- ↑ Ивановская, 2010, оа. 7.
- ↑ Дзаурова, 2019, оа. 12.
Литература
- Ghalghaj gharchož (Ингушские орнаменты) (гӀал.). — рукопись, илл. альбом. — [Б. м.], 1924. — 67 с.
- Eve Conant. Memories are crafted in wool in this tiny Russian republic (ингл.) // National Geographic : magazine. — 2022. — November.
- Дзаурова Т. А.-Х. Ингушский национальный орнамент. ГӀалгӀай къаман гӀарчош1000 экз. — ISBN 978-5-4491-0314-7. / Вып. ред. В. Митюкова., ред. Х. Накостоев. — М.: Де’ Либри, 2019. — 376 с. —
- Ивановская В. И. Орнаменты народов Кавказа . — М.: «В. Шевчук», 2010.
- Маркграф О. В. Очерк кустарных промыслов Северного Кавказа с описанием техники производства. М.: С. В. Лепешкин, 1882. — 288 с.
- Кудусова. Семья и семейный быт ингушей (конец XIX-начало XX в.). — Ростов-на-Дону, 2005. // Wayback Machine архиве дӀадилла шоллар (30.01.2020)
- Елдыр Э., Бештой С. Истинг. — Стамбул. 2015.ISBN 978-60584401-1-1.
- Шавлаева Т. М. Из истории развития шерстяного промысла у чеченцев в XIX — начале XX в.. — Нч.: ГП КБР «Республиканский полиграфкомбинат им. Революции 1905 г.», 2009. — 204 с. — 500 экз. — ISBN 978-5-88195-989-0.
- Щеблыкин И. П. Искусство ингушей в памятниках материальной культуры . — Владикавказ: Государственная типография Автономной Области Ингушии, 1928.
ТӀатовжамаш
- Проект «Орнамика». Ингушские войлочные ковры 17-20 вв. и их орнаментация . ornamika.com. Хоам хьаийца таьрахь: 17.01.2022. Архиваци яьй 18.01.2022.