Керттерчох дола къамаьлаш
Керттерчох дола къамаьлаш (эрс: Разговоры о важном) — Эрсечен дешарченашка дӀакхухьаш йола, тархьараи Ӏадаташтеи, товшхала ганзаи хетаяь классал арахьа йола урокаш. Ишкола программанна юкъейихьай 2022-ча шера. Хьалхара урок дӀайихьай РФ президента Путин Владимира 2022-ча шера тов бетта 1-ча дийнахьа Калининграде. 2025-ча шера яьккхай «Керттерчох дола къамаьлаш» яха хьоахадаьча даькъе хьехархошта юкъе башха хьехархой хоржама Ерригроссе преми.
Тархьар
«Знание» яхача юкъарчен вӀашагӀкхетаре 2022-ча шера аьтинга бетта 20-ча дийнахьа хоам баьб ишкола программанна юкъейоалаяьча ишколал арахьарча уроках. Дешара шу долалуш РФ Дешара министерствос вӀашагӀъехкай хьехьархошта йола бокъонаш[1]. Эрсече 700 моттиг хиннай хьехархой цу дисциплинна кийчбеш[2].
«Керттерчох дола къамаьлаш» яха хьалхара урок дӀайихьай Эрсечен президента Путин Владимира тов бетта 1-ча дийнахьа Калининграде ваха́ча хана. Йийлача уроках дакъа лоацаш хиннаб олимпиадашка а кхыча Ӏилман, товшхала, спорта яхьашка а, коттабийна Эрсечен тайп-тайпарча регионашкара дешархой. Урок цхьан хӀаманна хетаяь яцар. Урока доакъашхоша президентаца дийцад тайп-тайпарча даькъе хиннараш, иштта хаттараш тийннад Ӏилмах а, тархьарах а, Ӏаламах а. Эрсечен президента мазаоагӀон тӀа стенограмма ӀотӀаяьккхай[3].
Ерригача Эрсече «Керттерчох дола къамаьлаш» яха урок дӀайихьай дешара шера хьалхарча оршота, тов бетта 5-ча дийнахьа. Дувца оттадаьр дар Хара ди (День знаний). Дешара шера хӀара кӀира дувцаргдар белгалдаьккхад, цунна юкъе тархьар а, кхыдола Ӏилмаш а, Ӏалам а, цӀихезача наьха толамаш а вахар а, Эрсечен цӀейнаш, лоархӀаме проекташ а я[4].
Уроках эшаргбола кхоачам кийчабаьр я Эрсечен дешара академе Дешара дегӀадара стратеге институт РАО[5][6]. Проект Ӏалашъеш къахьегаш я бералахи дезал кхебарахи йола Институт.
2024-ча шера денз «Керттерчох дола къамаьлаш» яха урокаш йолаяьй берий бешамашка а 5 шерал тӀехьдаьннача берашта юкъе. Уж дӀакхахьар хьалхадаьккхараш ба берий бешамашкара хьехархой[7]. Эрсече 2025-ча шера наджгоанцхой бетта духхьашха из урок дӀайихьай Вологда берий бешамашка[8].
Урока оттам
Урок кӀира цкъа дӀаяхьа езаш я оршота дийнахьа хьалхарча уроках. Уж дӀаяхьанза яргйоацаш я 1-11 классашта юкъе. ХӀара урок йолалу Эрсечен гимн дӀааларцеи паччахьалкхен байракх айярцеи.
ХӀара уроках эшаш бола методически кхоачам вӀашагӀбеллаб. Из пхе даькъе бийкъаб берий яьннача ханага хьежжа: 1-2 классаштеи, 3-4 гӀа классаштеи, 5-7 гӀа классаштеи, 8-9 гӀа классаштеи, 10-11 гӀа классаштеи. Иштта колледжашта лаьрхӀа кийчъяьй кхоачама цхьаькха цхьа оагӀат[9].
ХӀара оагӀата́ юкъейолх видеороликаш, презентацеш, плакаташ, сценареш. ЙоккхагӀйолча классашта лаьрхӀа цул совгӀа кхыбола кхоачам а ба. Хьехархочо ше ший сценарех а дӀаяхьа йиш йолаш я из урок[4].
Цхьайолча урокашка федеральни спикерашца йола видео дӀаязъяю. «Эрсечен оаламаш» яхача уроках Госдуман тхьамадан когаметтаоттар Пётр Толстой дӀаязваь хиннав, Волонтера ди дездарах йолча уроках — «Старость в радость» яха фонд хьаяь Елизавета Олескина, «Россия — здоровая страна» яхача темах дӀайихьача уроках — аьланпхьен чемпион — Максим Траньков. Царцара видео къамаьла кепе дӀаязъяьй: спикераша жоп тийннад берий хаттарашта[4].
Преми
2025 шу дузаш Эрсече дӀайихьай 105 «Керттерчох дола къамаьлаш» яха урок, цу урокех дакъа лаьцад 20 миллион дешархочо. Федеральни спикераш болаш дакъа лоацаш хиннав 120 юкъара болхло. Проекта кхоачам Ӏалашбеш дакъа лоацаш хиннай компанеш: РЖД, Росатом, Сбербанк, Первый канал, Артек, Эрсечен тӀема-тархьара юкъарче, иштта кхыйола юкъарчеш а.
Проект лоархӀам лакха хиларга хьежжа, яьккхай ериигроссе «Керттерчох дола къамаьлаш» яха преми. Преми дӀакхухь йиъ номинацех:
- Шера дикагӀйола интервью;
- Шера дикагӀвола видеанонсашка хьалхе дӀакхухьар;
- Партнерашкара дикагӀйола урок;
- «Керттерчох дола къамаьлаш» яха сериала чухьа а́мал дикагӀа ловзадаьр.
Кхелахошта юкъе ба Бералахи дезал кхебараха институтеи, Ерригроссе даьй-ноаной комитетеи болхлойи, «Саг кхевар» яхача яхьа финалисташи[10].
Белгалдаккхар
- ↑ «Разговоры о важном» в школе: что это и какие темы обсуждаются, Коммерсантъ (11 наджгоанцхой 2024). Техкад укх дийнахьа: 22.05.2025.
- ↑ Кравцов: «Разговоры о важном» позволят интересно рассказать о ценностях и истории России. Минпросвещения России. Хоам хьаийца таьрахь: 22.05.2025.
- ↑ Открытый урок «Разговор о важном», Президент России. Техкад укх дийнахьа: 22.05.2025.
- ↑ 1 2 3 Разговоры о важном. Министерство просвещения Российской Федерации. Хоам хьаийца таьрахь: 22.05.2025.
- ↑ Разговоры о важном. Методические рекомендации. Институт стратегии развития образования.
- ↑ Классный час "Разговоры о важном" 2025-2026: что это такое, программа, темы уроков, Комсомольская правда. Техкад укх дийнахьа: 22.05.2025.
- ↑ Путин поддержал идею проводить "Разговоры о важном" в детских садах, РИА Новости (3 ардара 2024). Техкад укх дийнахьа: 22.05.2025.
- ↑ Власти Вологды первыми в стране ввели еженедельные «Разговоры о важном» в детсадах, Известия (21 наджгоанцхой 2025). Техкад укх дийнахьа: 22.05.2025.
- ↑ Разговоры о важном в колледже: как организовать внеурочные занятия для СПО. Единый всероссийский институт дополнительного профессионального образования. Хоам хьаийца таьрахь: 22.05.2025.
- ↑ Старт первой Всероссийской премии «Разговоры о важном» (12 мая 2025). Хоам хьаийца таьрахь: 22.05.2025.