Мархий бутт
| Мархий бутт Ӏар. رمضان | |
|---|---|
 Туркий мехка Сарычам яхача метте хьагучабаьнна керда бутт — Мархий бутт болабалара белгало | |
| Тайпа | Исламский |
| Кхыйола цӀи | Рамадан |
| МаӀан | марха |
| Оттадаьд | Мухьаммад Пайхамар |
| Дезду | бусалба наха |
| Укх денгара | 1 по 29 (30) число месяца Рамадан |
| Таьрахь | рамадан[d] |
| Мишта дезду | мечеть, семья, друзья |
| Ӏадат | тарахьа ламазаш дар, марха дастар, Къуръан дешар, мархий сахь далар |
| Дувзаденна да | Мархаш, Къодри бийса |
 РУВИКИ.Медиа чура файлаш | |
Мархий бутт, е Рамада́н бутт (Ӏар. رمضان) — АллахӀа кхаба фараз баь мархий бутт ба, бусулба дина пхе бӀоагӀах цхьа бӀоагӀа ба. Мархий бетта чухь бусулба наха дийнахьа маьркӀажа ламаза ха хиллалца хӀама даац е хий малац. Мархий бетта ха я 30 ди, бусулба дин ханоргаца бувзабенна ба цун оттам. Марха долалу Ӏуйра ламаза́ молла кхайкачул тӀехьагӀа (фаджр), йистедоал малх чубизачул тӀехьагӀа (маьркӀажа ламаза хана молла кхайкача).
МархӀа долалу хӀара денна нигат даь, дӀадехкарца. Ха хьатӀаярца марха дастар сихадар деза лаьрхӀа да. Марха доаст хурмашца, хица е шурийца. Мархий бетта хӀара денна пхьера ламаз даьчул тӀехьагӀа жамаӀатаца 8 е 20 ракаӀатах латта таравихь (тарахь) ламаз ду. Цу бетта тӀехьарча итт дийнахьа лораю Лайлатуль Къадри бийса. ТIехьа тӀабоагӀача шавваль бетта хьалхарча дийнахьа дезду мархий бутт маьрша чакхбалар — мархаш дастар. Цу дийнахьа бусулба нах Ӏийдан ламазе гулалу, мархий сахь доаккх. Мархий бутт чакхбаьнна Ӏийда де вахалехьа из даьккха а даьккха доаггӀача дӀадалар дезагӀа лоархӀ.
Марха кхабара бахьан
ЙӀайхача хана моцалах а хьогалах а сатохарца бусулба наха шоай иман, сабар хьахьокх. Дунен нафсах лоралу, во уйлаши, гӀийбаташи, меттаца, бӀаргашца къиноши ца де, гӀулакхашкахьа харцачох лорабала хьож. Марха а кхоабаш, харца хӀамаш леладеча сага мархий дозал эш. Цун мархах марха хилац, дийнахьа хӀама да дуаш лелар хул, вӀалла маьл ца хулаш.
Цу бетта ламазгахьа, къорӀа дешаргахьа совбувл бусулба нах, сагӀа дӀахьалу, иштта загат доаккх. ВӀалла ламаз динза вар а цу хана чухь ше дита́ ламазаш тӀехьакхеде гӀерташ хул, АллахӀа къахьетамга сатувсаш. Мархий бутт кхабар важиб да хӀара хьаькъале волча бусалба сага из пхийттара ваьлча (кхер белгалонаш гучаяьлча), марх кхаба могаш хуле.
Ният хилар
Марха кхаба ният хила деза. Ният ду дагахьа пхьера ламазаи (иша) Ӏуйра ламазаи (фаджр) юкъерча хана чухь. Цхьаболча дийшача наха яхачох, ният бутт болалуш дича тоъаш да.[1].
Мархий бутт бекхар
Е наькъа волаш е цамогаш волаш шийх мархий бутт дӀатиннача сага́ важиб да тӀабоагӀа мархий бутт хьакхачалехьа ший диса марха декхар. Кхаба моггашехьа цу ханалехьа марха ца декхар къа да. Нагахьа санна шийна тӀадолла марха ца а кхоабаш цо тӀабоагӀа мархий бутт хьатӀакхоачийте, цунна тӀехьа да декхаш ший диса денош хьакхабари гӀод дӀадалари. Из гӀод загат доагӀача наха хӀара денах 3,3 кийла (сахь) шахьарча дукхагӀа дуача ялатех ялат далар да. Бехказло дӀа ца йоале гӀод дала дезац бакъда марха декха деза. Кхалсагаца вижар-гӀаттар хуле мархий хана чухь, 60 дийнахьа марха хатӀакхаба доагӀа е, кхаба низ беце — 60 къе саг вузаве.
Белгалдаккхар
Литература
- Али-заде, А. А. Рамадан // Исламский энциклопедический словарь. — М. : Ансар, 2007. — С. 648.
- Гогиберидзе Г. М. Исламский толковый словарь. — Ростов н/Д.: Феникс, 2009. — 266 с. — (Словари). — 3000 экз. — ISBN 978-5-222-15934-7.
- Ньюби Г. Краткая энциклопедия ислама = A Concise Encyclopedia of Islam / Пер. с англ.. — М.: Фаир-пресс, 2007. — 384 с. — 3000 экз. — ISBN 978-5-8183-1080-0.
- Резван Е. А. Рамадан // Ислам: энциклопедический словарь / Отв. ред. С. М. Прозоров. — М. : Наука, ГРВЛ, 1991. — С. 197-198. — 315 с. — 50 000 экз. — ISBN 5-02-016941-2.
- Рамадан // Брокгаузеи Ефронеи энциклопеден дошлорг : 86 томах латт (82 томи 4 тӀатохари). — СПб., 1890—1907. т. XXVI, с. 244
- на других языках
- Ramaḍān / Плесснер, Мартин // Encyclopaedia of Islam. 2nd ed : [англ.] : in 12 vol. / ed. by P. J. Bearman, Th. Bianquis, C. E. Bosworth, E. van Donzel, W. P. Heinrichs et al. — Leiden : E.J. Brill, 1960—2005. (платн.)