Астана
Город | |||||
Астана | |||||
---|---|---|---|---|---|
каз. Астана, Astana | |||||
Лакхера ӀокӀала аьрдехьара аьттехьа: Астанай юкъ, концертий цӀа «Казахстан», Машареи бартеи гӀалаш, Назарбаева Университет, Л. Н. Гумилёва цӀерагӀа йола Евразе къаман университет | |||||
|
|||||
51°08′ с. ш. 71°26′ в. д.GЯO | |||||
Паччахьалкхе | Казахехье | ||||
Статус | нанагӀала | ||||
Чура декъар |
5 кур (Алматай, Байконура, Есила, Нурай, Сарыаркина) |
||||
Аким | Женис Касымбек | ||||
Тархьари географии | |||||
Йиллай | 1830 | ||||
Хьалхара хьоахаяр | 1832 | ||||
ХьалхагӀа хинна цӀераш |
1961 кхачч. — Акмолинск |
||||
Город я | 1862 | ||||
Майда | 797,33 км² | ||||
Лакхал | 347 ± 1 | ||||
Ӏалама лоаттам | цӀаьхха гӀаран | ||||
Сахьата оаса | UTC+06:00 | ||||
Бахархой | |||||
Бахархой | ↗1 350 228[1] саг (2022) | ||||
Айхал | 1485,54 саг/км² | ||||
Агломерацен бахархой | 1,4 миллион | ||||
Къамаш |
казахаш — 81,08 % эрсий — 11,34 % украинхой — 1,16 % кхыдола къамаш — 6,43 %[2]. |
||||
Ди лелабераш | бусалбаш, жӀаргахой, кхыбараш | ||||
Паччахьалкхен мотт | ГIазакхой мотт , эрсий мотт | ||||
Дагарга идентификатораш | |||||
Телефоний код | +7 +7 7172 | ||||
Пошта индекс | 010000 | ||||
Машений код | . | ||||
Кхыдар | |||||
Хиш | Ишим | ||||
|
|||||
astana.gov.kz/ru/ (казах.) (эрс.) (ингл.) |
|||||
|
|||||
![]() |
Астана́ (каз. Астана, Astana [3], дош дешаца нийсдеш — «нанагӀала»; хьалхагӀа — Акмо́линск, Целиногра́д, Акмола́, Нур-Султа́н) — 1997-ча шера оагӀой бетта 12-ча дийнахьа денз Казахий Республикан нанагӀала[4]. Пхье улл мехка гӀинбухехьа Ишим хин бердаш тӀа административно пхе кура йийкъа а йолаш. Астана анклав я гобаьккха Акмолай областа лаьтта а улаш.
Акмолинска́ пхье́н статус еннай 1862-ча шера маьтсела бетта 7-ча дийнахьа[5]. Пхье-миллионхо Астанайх 2017-ча шера аьтинга бетта хиннай, цу хана цун бахархой дукхал 1 002 874 сагага кхаьчай[6]2022-ча шера оагӀой бетта 1-ча дийнахьа пхье вахаш 1 350 228 саг хиннав, цудухьа Казахехьа Алматайна тӀехьа шоллагӀа йоагӀа из цу хӀамах.
Физико-географе экам

Пхье лаьтта майда 797,33 км² я (2017-ча шера саькура бетта 7-ча дийнахьа пхьенах Акмолай областа 87,19 км² майда хьате́хачул тӀехьагӀа).
Пхье йиллай эрий ара. Астана улл Ишим хин бердаш тӀа шин даькъе йийкъа́ а йолаш: аьрдеи аьттеи берда́. Пхьен гидрографе маза алхха Ишим хинна Ӏац, цул совгӀа лоадам боаца аьтта ганаш а да цунна юкъе — Сарыбулаки Акбулаки. Пхьенах 25—30 км гобаьккха дукха тезеи диреи Ӏамарч да.
![]() | ||||
---|---|---|---|---|
С-З | ![]() ![]() ![]() ![]() |
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
![]() ![]() ![]() |
С-В |
З | ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
![]() |
![]() ![]() ![]() ![]() |
В |
Ю-З | ![]() ![]() ![]() ![]() |
![]() ![]() ![]() ![]() |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Ю-В |
Къамашцара лоаттам[тоаде | тоаде чура]
1897-ча шера хиннача хьисап деш нах дӀаязбарах Акмолинске 9707 саг хиннав вахаш, царех эрсий — 4619 (47,58 %), казахаш — 3020 (31,11 %), татрий — 1035 (10,66 %), мордва — 223 (2,30 %), немций — 205 (2,11 %), жугтий — 173 (1,78 %), украинхой — 101 (1,04 %), кхыдола къамаш — 331 (3,41 %)[8].
1989 | % | 1999 | % | 2009[10] | % | 2017[11] | % | 2018[12] | % | 2022 | % | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
берригаш | 281 252 | 100,00 % | 319 324 | 100,00 % | 613 006 | 100,00 % | 972 672 | 100,00 % | 1 030 577 | 100,00% | 1 239 744 | 100,00 % |
Казахаш | 49 798 | 17,71 % | 133 585 | 41,83 % | 425 298 | 69,38 % | 750 946 | 77,20 % | 805 718 | 78,18% | 1 005 147 | 81,08 % |
Эрсий | 152 147 | 54,10 % | 129 480 | 40,55 % | 122 215 | 19,94 % | 137 333 | 14,12 % | 138 175 | 13,41% | 140 569 | 11,34 % |
Украинхой | 26 054 | 9,26 % | 18 070 | 5,66 % | 12 783 | 2,09 % | 14 127 | 1,45 % | 14 176 | 1,38% | 14 329 | 1,16 % |
Татараш | 9339 | 3,32 % | 8286 | 2,59 % | 8970 | 1,46 % | 11 299 | 1,16 % | 11 624 | 1,13% | 12 788 | 1,03 % |
Узбекий | 640 | 0,23 % | 429 | 0,13 % | 7186 | 1,17 % | 10 238 | 1,05 % | 10 642 | 1,03% | 11 558 | 0,93 % |
Немций | 18 913 | 6,72 % | 9591 | 3,00 % | 6916 | 1,13 % | 9059 | 0,93 % | 9243 | 0,90% | 9509 | 0,77 % |
Силлой | 1329 | 0,47 % | 2028 | 0,64 % | 4172 | 0,68 % | 6224 | 0,64 % | 6549 | 0,64% | 7353 | 0,59 % |
ГӀиргӀизой | 94 | 0,03 % | 196 | 0,06 % | 2567 | 0,42 % | 4506 | 0,46 % | 4741 | 0,46% | 5715 | 0,46 % |
ГӀозлой | 997 | 0,35 % | 902 | 0,28 % | 2618 | 0,43 % | 3696 | 0,38 % | 3811 | 0,37% | 4416 | 0,36 % |
КӀайэрсий | 8220 | 2,92 % | 5761 | 1,80 % | 3752 | 0,61 % | 4034 | 0,41 % | 4052 | 0,39% | 4047 | 0,33 % |
ГӀалгӀай | 2311 | 0,67 % | 1822 | 0,57 % | 2129 | 0,35 % | 2590 | 0,27 % | 2642 | 0,26% | 2826 | 0,23 % |
Полхой | 2412 | 0,98 % | 2537 | 0,79 % | 2179 | 0,36 % | 2685 | 0,28 % | 2687 | 0,26% | 2734 | 0,22 % |
Уйгуры | 53 | 0,02 % | 161 | 0,05 % | 689 | 0,11 % | 1210 | 0,12 % | 1315 | 0,13% | 1611 | 0,13 % |
Нохчий | 514 | 0,18 % | 752 | 0,24 % | 951 | 0,16 % | 1269 | 0,13 % | 1328 | 0,13% | 1529 | 0,12 % |
Башкортой | 1187 | 0,42 % | 870 | 0,27 % | 925 | 0,15 % | 1159 | 0,12 % | 1217 | 0,12% | 1332 | 0,11 % |
Эрмалой | 814 | 0,29 % | 576 | 0,18 % | 946 | 0,15 % | 1174 | 0,12 % | 1204 | 0,12% | 1309 | 0,11 % |
Молдвений | 1004 | 0,36 % | 629 | 0,20 % | 621 | 0,10 % | 772 | 0,08 % | 783 | 0,08% | 831 | 0,07 % |
кхыбараш | 5498 | 1,64 % | 3649 | 0,83 % | 8089 | 1,32 % | 10 371 | 1,07 % | 10 670 | 1,04% | 12 141 | 0,98 % |
Белгалдаккхар
- ↑ Об изменении численности населения Республики Казахстан с начала 2022 года до 1 декабря 2022 года . Комитет по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан. Хоам хьаийца таьрахь: 7.01.2023.
- ↑ Численность населения Республики Казахстан по отдельным этносам на начало 2022 года . Комитет по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан. Хоам хьаийца таьрахь: 15.12.2022.
- ↑ О переименовании города Нур-Султана – столицы Республики Казахстан в город Астану – столицу Республики Казахстан — Официальный сайт Президента Республики Казахстан . Akorda.kz. Хоам хьаийца таьрахь: 17.09.2022. Архиваци яьй 17.09.2022.
- ↑ Закон Республики Казахстан от 21 июля 2007 года № 296-III «О статусе столицы Республики Казахстан.» Хоам хьаийца таьрахь: 11.09.2012. Архиваци яьй 31.07.2013.
- ↑ История города: Акмолинск . Акимат Нур-Султана. Хоам хьаийца таьрахь: 25.07.2021. Архиваци яьй 25.07.2021.
- ↑ Численность населения Республики Казахстан на 1 июня 2017 года . Хоам хьаийца таьрахь: 5.07.2017. Архиваци яьй 15.07.2017.
- ↑ Расчёт расстояний между городами . Транспортная компания «КСВ 911». Хоам хьаийца таьрахь: 13.08.2009. Архиваци яьй 12.08.2011.
- ↑ История города Акмолинск . Хоам хьаийца таьрахь: 26.05.2019. Архиваци яьй 26.05.2019.
- ↑ Численность населения Республики Казахстан по отдельным этносам . Хоам хьаийца таьрахь: 21.01.2016. Архиваци яьй 27.01.2016.
- ↑ Перепись населения 2009. Итоги по регионам. Город Астана. Том 2 . Хоам хьаийца таьрахь: 5.07.2016. Архиваци яьй 16.09.2016.
- ↑ Численность населения по отдельным этносам . Хоам хьаийца таьрахь: 27.12.2017. Архиваци яьй 28.12.2017.
- ↑ Численность населения Мангистауской области по отдельным этносам на начало 2018 года . Хоам хьаийца таьрахь: 14.05.2018. Архиваци яьй 27.03.2019.
ТӀатовжамаш
- Официальный сайт города // Wayback Machine архиве дӀадилла шоллар (10.03.2010)
- Астана на сервисе Яндекс.Панорамы