Ведажанаькъан Абубакара Ахьмад

Коа́зой Аю́па Ӏийса
Ваь таьрахь	1916(1916)
Ваь моттиг	Пхьилекъонгий-Юрт, Наьсарен шахьар, Нохч-ГӀалгӀай АССР, СССР
Венна таьрахь	1996
БӀорахол	Россе импери →  СССР →  Россе Федераци
Леладу гӀулакх	йоазонхо, прозаик, публицист, оазархо, таржамхо
Кхолламаш даь шераш	1937—1996
Кхолламий мотт	гӀалгӀай, эрсий
Дебют	1937, «Ленинец» яха газет, байташ
СовгӀаташ	«КарагӀдийннарех» яха ГӀалгӀай Мехка орден

Ве́дажанаькъан Абу́бакара Ахьмад (эрс: Ведзижев Ахмет Абубакарович) — дукха дика хӀамаш карагӀдийна гӀалгӀай йоазонхо, оазархо, публицист, таржамхо.

Биографи

Ведажанаькъан Ахьмад ваьв 1916-ча шера (кхыча хоамаша яхачох, 1919-ча шера) хӀанзарча Наьсарен шахьара́ юкъейоагӀача Пхьилекъонгий-Юрта. 1934-ча шера ше ваьча юрта цо йистеяьккхай юкъера ишкол, цул тӀехьагӀа деша вахав Шолжа-ГӀалий тӀарча мехкадаьттан института рабфаке, из йистеяьккхай 1938-ча шера. Дешар йистедаьккхачул тӀехьагӀа Ахьмад болх беш хиннав Нохч-ГӀалгӀай дешаргий зарбанче, цул совгӀа цо болх баьб Ачалкхерча шахьара Ерригача Союза ленински коммунистически кагирхой юкъарлон секретарь волаш. 1940—1941 шерашка Ахьмада болх баьб «Сердало» газете. 1940-ча шера из дӀачуийцав СССР йоазонхой юкъарлонна юкъе.

Ведажанаькъан Ахьмад Сийлахь-Боккхача Даьхен тӀема юкъе дакъа лоацаш хиннав. ХӀаьта тӀем тӀара цӀавеначул тӀехьагӀа ший мехкахошца мехках ваьккхав. Мехкал арахьа волаш цо тайп-тайпарча даржашка болх баьб. Алма-Ате цхьан юкъа из къахьегаш хинна «Къахьегама байракх» яхача журнале. Реабилитаци яьнна мехка цӀавеначул тӀехьагӀа, цох юха «Сердало» газета болхло хиннав, тӀехьагӀо Нохч-ГӀалгӀай дешаргий зарбанче волавеннав болх бе. 1959-ча шера Москве цо дийша йистеяьхай шин шера йола СССР йоазонхой юкъарлон Лакхера литературан курсаш. 1960-ча шерашка Ахьмада болх баьб «Лоаман Ӏуйре» альманаха редакторалла. Нохч-ГӀалгӀай йоазонхой юкъарлон урхален доакъашхо хиннав. 1991-ча шерага кхаччалца из Шолжа-ГӀалий тӀа ваьхав, 1994-ча шера денз дӀачӀоагӀвенна ваха моттиг йолаш хиннавац.

Кхоллам

Духхьашха кепатеха, цун кхоллам арабаьннаб 1937-ча шера «Ленинец» яхача газета тӀа. Эггара хьалха цо духхьал поэзи мара язъеш хиннаяц. 1958-ча шера арадаьннад цун «ДоттагӀчун васкет», «Хержараш» яха кинижкаш. Цул тӀехьагӀа Ахьмад волавеннав прозе къахьега. «Муте новраш» яха цун хьалхара дувцар критикаша а дешархоша а лакха мах оттабаь тӀаийцад. 1950-ча шерашка арадаьннад цун гулламаш: «Грозные годы», «Следы», «На развилке», «Огонь в очаге», иштта «Гапур — тёзка героя» яха дувцари. 1970-ча шерашка арадаьннад «Шолжа-Юртара ГӀапур», «ЦӀи тохар» яха повесташ. 1980-ча шерашка арахийца «Возмездие» яха повести, «Шелбенна кхуврч» яха романи коллективизацена хетадаь хиннад. Цун дувцараш, лустамаш, байташ арайийннай «Ленина никъ», «Грозненский рабочий», «Сердало» яхача газеташ тӀа, «Лоаман Ӏуйре», «Аргун» яхача альманахаш тӀа, иштта «Дон», «Дружба народов», «Подъем» яхача журналаш тӀа.

Кинашкаш

• «Наькъаш» (1970)
• «Бийсанара хьаьша» (1972)
• «Сенах велар Ӏаббас» (1973)
• «ЦӀи тохар» (Поджог) (1975)
• «Камаьршал» (Щедрость) (1979)
• «Шелбенна кхуврч» (Оставший очаг) (1983)
• «Шолжа-Юртара ГӀапур» (1985)
• «Лоамашкара дарз» (1986)

СовгӀаташ

• «КарагӀдийннарех» яха ГӀалгӀай Мехка орден.

Белгалдаккхар

ТӀатовжамаш

• Литературы народов России: XX в.: словарь / Н. С. Надъярных. — М.: Наука, 2005. — С. 114. — 365 с. — 1100 экз. — ISBN 5-02-010208-3.
• groznycity.ru

Литература

• А. У. Мальсагов, Х. В. Туркаев. Писатели Советской Чечено-Ингушетии : библиографический справочник. — Грозный : Чечено-Ингушское книжное издательство, 1969. — 199 с.
• Патиев Я. С. Писатели Ингушетии. — Ростов-на-Дону : Южный Издательский дом, 2015. — 199 с.

• Евлоева А.М., Мартазанова Х. М. ХӀанзара гӀалгӀай литература / Сост. проф. И. А. Дахкильгов. — Нальчик : Республиканский полиграфкомбинат им. Революции 1905 г., 2011. — 423 с.

• Муса Гешаев. Знаменитые ингуши. — Турин: STIG, 2003. — Т. 1. — С. 203—205. — 620 с. — 2000 экз.