Цхьанкхийттача дешашта юкъера бувзам

Цхьанкхийттача дешашта юкъера бувзам кхаь тайпара хул: бартбар, урхалдар, тӀатовжар.

Бартбар

Бартбар долча цхьанкхийттача дешашка карара дош оттаду керттера дош латтача классе, таьрахье, доажаре. Масала: Боккха форд яхача цхьанкхийттача дешашка карара дош боккха — белгалдош, цо барт бу форд яхача керттерча дешаца классе (кхыча хӀамай класс), таьрахье (цхьоален таьрахь), дожаре (цӀера дожар). Бартбар долча цхьанкхийттача дешашка маӀана бувзам массаза а къоастама хул: бӀаьха муш, биткъа саьрг, йӀайха пишк, етта гамаж, вела кӀаьнк^[1].

Урхалдар

Урхалдар долча цхьанкхийттача дешашка карара дош оттаду маӀанга диллача керттерча дешо дӀадеххача дожаре. Масала: дийшар дешархочо яхача цхьанкхийттача дешашка дийшар яхача кертерча дешо дӀадех дешархочо яха карара дош дера дожаре латта дезаш хилар. Урхалдар долча цхьанкхийттача дешашка маӀана бувзам хул:

• кхоачама: язду (сенца?) къоаламца, лайзар (сенах?) футболах;
• къоастама: полтув (хьан?) веший, тхов (сен?) цӀен;
• лоаттама: вахар (мича?) хьунагӀа, гӀоргда (маца?) кхоана^[1].

ТӀатовжар

ТӀатовжар долча цхьанкхийттача дешашка карара дош хувцалуш дац. Масала: Шаьра хов (шаьра яха карара дош ― куцдош да, ца хувцалуш дола къамаьла дакъа; хьажа воал со (хьажа яха карара дош — ца хувцалуш йолв хандеша белгалза форма я). ТӀатовжар долча цхьанкхийттача дешашка маӀана бувзам дукхагӀйолча хана лоаттам хул, масала: вахар ара, хоза халхаваьлар^[1].

Белгалдаккхар

↑ ¹ ² ³ Оздоевы, 2006, оа. 348.

Литература

Оздоев И. А., Оздоев Р. И. ГӀалгӀай метта грамматика. — Назрань : «Сердало», 2006. — 248 с.

[_8b9c2db103727e98-1] ¹ ² ³ Оздоевы, 2006, оа. 348.

[1]