Цхьанкхийтта дешаш
Цхьанкхийтта́ деша́ш (эрс: словосочетания) — карадерзара бувзамца синтаксически вӀашагӀкхийттача, шоай къаьстта лексически лоархӀам бола, шиъ е кхы дукхагӀа дош.
Цхьанкхийтта дешаш мукъеи мукъазеи хул. Цхьанкхийттача дешах предложени хилац. Цхьанкхийттача дешаша предложене санна бизза чакхбаьнна хоам белгалбаккхац. Цхьанкхийттача дешашта чудолха дешаш цхьа бокъо йолаш хилац, цаI шоллагӀчунна мутӀахьа хила деза. Цхьа дош керттера маӀан долаш хул, цунна мутӀахьа хула дош карара да [1].
Цхьанкхийттача дешай структура
Кертттера дош малагӀча къамаьла даькъах латт хьежжа, белгалйоал цар структура: цӀера, хандеша, куцдеша. ЦӀера цхьанкхийтта дешаш хул: цӀердешаш, белгалдешаш, цӀерметтдешаш, таьрахьдешаш кертерза долаш. Масала: шурий ведар, берза лар, шийла сайре, къаьнара пхьегӀа, тха цӀа, деррига хабар, из бер.
Хандеша цхьанкхийтта дешаш хул керттера дош хандешах латташ, хӀаьта керттерза дош а хандешах е хандеша формах латташ хул. Масала: ва а ваха а ха деза, салаӀа ваха, сатоха деза, дийша ваьннав, язде деза. Керттера дош хандешах латт. Куцдеша цхьанкхийттача дешашта юкъе керттера дош — хандош да. Керттерза дош куцдешах латташ хул, цар лоаттама гӀулакх белгалдоаккх. Уж шоайла маӀанца дувзалу, тӀатовжара бувзам хул царна юкъе. Масала: садовш латт, меллашха вода, сатийна вагӀа, футтаройна аьлар [1].
Цхьанкхиийта дешаш лархӀа йиш я цхьатарра синтаксически мугӀа кхоллараш, цар цхьа маӀан белгалдоаккх, цудухьа царех фразелогически цхьоагӀош лоархӀ, масала: ков-карт, ха-зама, дика-во, ди-бийса, дов-шов, дегӀ-кеп, йиша-воша, эхь-эздел, бер-кер [1].
Белгалдаккхар
- ↑ 1 2 3 Гандалоева, 2023, оа. 328.
Литература
- Гандалоева А. З. ГӀалгӀай мотт. — Назрань : Кеп, 2023. — 328 с.