Кечала дожар
Ке́чала дожар (эрс: творительный падеж) ― кечала дожаре латтача цӀердешаша белгалду дер хьанца е сенца кхоачашду. Из дожар ши маӀан долаш да: 1) Субъекто дер кхыча субъектаца е объектаца цхьана деш хилар: шин новкъостаца вахар из. Со говраца хил дехьа ваьлар. 2) Субъекто дер цхьан хӀаманца, оатхалца деш хилар: къоаламца язду цо, херхаца дахча хоададар. Кечала дожаре латтача цӀердешаша хьанца? сенца? яхача хаттаращта жоп лу[1] [2].
Дожара кеп хьакхоллар
Доала дожара ларда́ -ца яха аффикс тӀакхетарца хьахул кечала дожара кеп.
ЦӀердешаш
| Дожараш | нух | диг | Аза | Нани | кӀа |
|---|---|---|---|---|---|
| ЦӀера дожар | нух | диг | Аза | Нани | кӀа |
| Доала дожар | нохара | догара | Азай | нане | кӀи |
| Лура дожар | нохара́ | догара́ | Азайна | нанена | кӀина |
| Дера дожар | нохаро | догаро | Азас | нане | кӀиво |
| Кечала дожар | нохарца | догарца | Азайца | нанеца | кӀица |
| Хотталура дожар | нохарах | догарах | Азайх | нанех | кӀих |
| Меттига дожар | нохарага | догарага | Азайга | нанега | кӀига |
| Дустара дожар | нохарал | догарал | Азайл | нанел | кӀил |
ЦӀерметтдешаш
| Дожараш | Хьо | Со | Шо | Се | Тхоаш | Масса |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ЦӀера дожар | Хьо | Со | Шо | Се | Тхоаш | Массане |
| Доала дожар | Хьа | Са | Шун | Сай | Тхоаел | Массанел |
| Лура дожар | Хьона | Сона | Шоана | Сайна | Тхоашта | Массанена |
| Дера дожар | Ӏа | Аз | Оаш | Айса | Оахош | Массане |
| Кечала дожар | Хьоца | Соца | Шуца | Сайца | Тхоашца | Массанеца |
| Хотталура дожар | Хьох | Сох | Шух | Сайх | Тхоаех | Массанех |
| Меттига дожар | Хьога | Сога | Шуга | Сайга | Тхоашка | Массанега |
| Дустара дожар | Хьол | Сол | Шул | Сайл | Тхоаел | Массанел |
Синтаксисе
Предложенен юкъе цу дожаре латта цӀердош кхоачам санна лел.
Белгалдаккхар
- ↑ Аушева, Оздоева, 2021, оа. 19.
- ↑ Гандалоева, 2023, оа. 106.
Литература
- Мальсагов З. К. Ингушская грамматика со сборником ингушских слов. — Владикавказ : Гостипография «СВЕТ», 1925. — 32 с.
- Дешериев Ю. Д. Сравнительно-историческая грамматика нахских языков и проблемы происхождения и развития горских кавказских народов. — Грозный : Чечено-ингушское книжное издательство, 1963. — 432 с.
- Аушева Э. А. Оздоева Э. Г. ХӀанзара гӀалгӀай мотт.Морфологи. — Наьсаре : «КЕП», 2021. — 19 с.
- Гандалоева А. З. =Г1алг1ай мотт. — Наьсаре : «КЕП», 2023. — 106 с.