Ког (пхьа)
| Юрт | |
| Ког | |
|---|---|
| 42°50′14″ с. ш. 44°53′33″ в. д.GЯO | |
| Паччахьалкхе |
 Россе Федераци |
| Федерацен субъект | ГӀалгӀайче |
| Муниципальни шахьар | ЖӀайраха шахьар |
| Юрта хьисапе моттиг | Хьули |
| Сахьата оаса | UTC+3:00 |
| Къамаш | гӀалгӀай |
| Ди лелабераш | бусалба |
| Паччахьалкхен мотт | гӀалгӀай, эрсий |
|
|
|
Ког (эрс: Ког) — гӀалгӀай юкъерча бӀаьшерий заман кхаьлл я. ГӀалгӀай Мехка ЖӀайраха шахьаре улл.
Административни лоархӀаш хилча Ког «юрт» статус йолча Келех лоархӀаш я ше, «юрта хьисапе моттиг Хьули» яхача муниципальни кхоллама́ юкъе а йодаш. Цхьабакъда географега йиллача а, тайп-тайпарча йоазонашка хьоаяхарах а, Ког ше къаьстта йола пхьа я.
ЦӀи
ГӀалгӀай меттала укх кхаьллах «Ког» оал[1]. Эрсий меттала а «Ког» язду[1].
Статус
Россе Федерацен а ГӀалгӀай Республика а моттигерча шедоалдарах лаьца долча законашка диллача, Ког Келеца цхьана вӀашагӀ а тохаш статусах «село» я, «сельское поселение Гули» яхача муниципальни кхоллама́ юкъейодаш а я. Из «село» яха маӀан долаш гӀалгӀай меттала гӀалгӀашта юкъе эггара чӀоагӀагӀа даьржа лела дош да — «юрт» яхар (кӀезигагӀа — «эйла»). Цудухьа административни хьакъехьа гӀалгӀай меттала а оалаш хилча, Ког Келеца вӀашагӀ а тохаш «юрт» статус йолаш, «юрта хьисапе моттиг Хьули» яхача муниципальни кхоллама́ юкъейодаш йолга лоархӀ[2].
Из «юрт» яха юкъара термин дӀачӀоагӀъенна хиларга хьажжа, моллагӀа йолча, хьалха хиннача а хӀанз йолаш йолча а, къаьна а къона а йолча, массайолча нах бахача моттигех цхьатарра «юрт» аьнна цӀи йоаккх тахан гӀалгӀаша. Цхьабакъда, укх мо йолча къаьнарча моттигех, гӀалгӀай лоамарча моттигех хӀаьта а, «юрт» ца оалаш, «кхала» е «пхьа» аьлча нийсагӀа да, хӀана аьлча, гӀалгӀаша юххьанцара «юрт» яха дош тӀадийттадац тӀеххьарча (XVIII—XIX) бӀаьшерашка ара Ӏояхка́ хиннача нах бахача моттигий цӀерашта мара.
ХӀатоане, географега йиллача а, тайп-тайпарча йоазонашка хьоаяхарах а, Ког ше къаьстта йола пхьа хиннай дукха хана денз.
Географи
ГӀалгӀай Мехка зӀилбухерча оагӀорахьа ЖӀайраха шахьаре лоам улл Ког, ЦӀейлоаман орца тӀа. Кога гаьна доацаш Кели улл[3].
Сахьата оаса
Ког, еррига ГӀалгӀай Республика мо, МСК (москверча хан) сахьатий зоне уллаш я. Лелаш йолча ханнеи UTC ханнеи юкъе +3:00 (кхо сахьат) башхало я[4].
Бахархой
Инфраструктура
ХӀанзарча заман инфраструктурах лоархӀача хӀамаех хӀама яц Коге[5].
Белгалдаккхар
- ↑ 1 2 Ономастикон Ингушетии, 2021, оа. 41.
- ↑ Закон Республики Ингушетия от 23 февраля 2009 года № 5-РЗ «Об установлении границ муниципальных образований Республики Ингушетия и наделении их статусом сельского поселения, муниципального района и городского округа»
- ↑ Проект «Открытый Кавказ». Карта. Хоам хьаийца таьрахь: 15.08.2024.
- ↑ Федеральный закон от 03.06.2011 № 107-ФЗ «Об исчислении времени», статья 5 (3.06.2011).
- ↑ Карта села Бирги сельского поселения Гули Ингушетии с улицами и номерами домов — MapData.ru. Хоам хьаийца таьрахь: 22.02.2022. Архиваци яьй 22.02.2022.
Литература
- Агиров Т. А. Горная Ингушетия. Путеводитель по Джейрахскому району и предгорьям. — М.: Перо, 2021. — 416 с. — ISBN 978-5-00189-087-4.
- Ономастикон Ингушетии : справ.-энцикл. изд. / Сост. Н. Д. Кодзоев, З. Х. Киева. Реценз.: д.п.н., проф. Т. В. Жеребило, к. филол. н., Ф. М. Костоева, Ред.: Х. А. Накостоев, Р. Р. Хайрова; Консультант: Б. А. Хайров; Ингушский НИИ гуманитарных наук имени Ч. Э. Ахриева. — М. : ТПК «Центробланк», 2021. — 120 с. — 500 экз. — ISBN 978-5-91303-022-1.
ТӀатовжамаш
| ЖӀайраха шахьара моттигаш | |
|---|---|
| |
