Меларе
тархьара пхьа / кхаьлл | |
Меларе | |
---|---|
![]() Меларера вӀови гӀапгӀалаши | |
Гео. регион | Даькъасте |
Мохк |
![]() |
Село | |
Меларе | |
---|---|
эрс: Меларе | |
42°49′14″ с. ш. 45°02′02″ в. д.GЯO | |
Паччахьалкхе |
![]() |
Федерацен субъект | ГӀалгӀайче |
Муниципальни шахьар | ЖӀайраха шахьар |
Юрта хьисапе моттиг | Хьули |
Лакхал | 1470 м |
Сахьата оаса | UTC+3:00 |
Бахархой | |
Бахархой | #Н/Д[1] саг (#Н/Д[2]) |
Паччахьалкхен мотт | гӀалгӀай, эрсий |
Дагарга идентификатораш | |
Пошта индекс | 386433 |
Код ОКАТО | 26205805049 |
Код ОКТМО | 26620450341 |
|
Меларе (эрс: Меллер ) — гӀалгӀай юкъерча бӀаьшерий заман пхьа я. ГӀалгӀай Мехка ЖӀайраха шахьаре улл. ГӀалгӀай тархьара архитектурах лоархӀача гӀишлоех массехк хӀама я укхаза . Укхазара хьабайнаб .
Административни лоархӀаш хилча Меларе ше «юрт» статус йолаш, «юрта хьисапе моттиг Хьули» яхача муниципальни кхоллама́ юкъейодаш я .
ЦӀи
ГӀалгӀай меттала укх пхьанах (е вешта аьлча, укх кхаьллах) «Меларе» оал[3]. Эрсий меттала «Меллер» язду[4][3][5][6].
Статус
Россе Федерацен а ГӀалгӀай Республика а моттигерча шедоалдарах лаьца долча законашка диллача, Меларе статусах «село» я, «сельское поселение Гули» яхача муниципальни кхоллама́ юкъейодаш а я. Из «село» яха маӀан долаш гӀалгӀай меттала гӀалгӀашта юкъе эггара чӀоагӀагӀа даьржа лела дош да — «юрт» яхар (кӀезигагӀа — «эйла»). Цудухьа административни хьакъехьа гӀалгӀай меттала а оалаш хилча, Меларе ше «юрт» статус йолаш, «юрта хьисапе моттиг Хьули» яхача муниципальни кхоллама́ юкъейодаш йолга лоархӀ[4].
Из «юрт» яха юкъара термин дӀачӀоагӀъенна хиларга хьажжа, моллагӀа йолча, хьалха хиннача а хӀанз йолаш йолча а, къаьна а къона а йолча, массайолча нах бахача моттигех цхьатарра «юрт» аьнна цӀи йоаккх тахан гӀалгӀаша. Цхьабакъда, укх мо йолча къаьнарча моттигех, гӀалгӀай лоамарча моттигех хӀаьта а, «юрт» ца оалаш, «кхала» е «пхьа» аьлча нийсагӀа да, хӀана аьлча, гӀалгӀаша юххьанцара «юрт» яха дош тӀадийттадац тӀеххьарча (XVIII—XIX) бӀаьшерашка ара Ӏояхка́ хиннача нах бахача моттигий цӀерашта мара.
Географи
ГӀалгӀай Мехка зӀилбухерча оагӀорахьа ЖӀайраха шахьаре лоам улл Меларе. Эса чӀоже гӀолла хьалводаш хилча ГӀалгӀай лоамен малхбоалехьарча оагӀорахьа хул из. ЖӀайрахагара малхбоалехьа 28,5 километр гаьна улл из, новкъа гӀолла доацаш, нийсса Ӏодусташ хилча. Меларенна гоннахьа яда пхьанаш я: ЦхаралтӀе, МусийкъонгийкоатӀе, Ляшк.
Сахьата оаса[тоаде | тоаде чура]
Меларе, беррига ГӀалгӀай Мохк мо, МСК (москверча хан) сахьатий зоне уллаш я. Лелаш йолча ханнеи UTC ханнеи юкъе +3:00 (кхо сахьат) башхало я[7].
Тархьар
Меларе йоазонца духхьашха маца хьоахаяьй хӀанзехьа белггала ховш дац. Шоай хана ер моттиг тохкаш, укхазарча тархьара гӀишлоех бӀаргтеха хиннараш ба: А. П. Круглов, Н. Ф. Уствольская, Д. Ю. Чахкиев[5], Т. Агиров[6].
Меларе гӀалгӀай архитектурах лоархӀаш массехк гӀишло хиннай: 1 вӀов а, 5 гӀала а, уж ерригаш юкъелоацаш, царех цхьа гӀап-гӀалаш хьа а еш, царна гоннахьа лаьтта гӀап а[5]. ГӀапгӀалийна юкъе лаьтта йола вӀов 6 гӀат йолаш хиннай. Лакхе чӀерхаш йоахкаш хиннай цох, лагӀаш дола мӀида хьисапе тхов а хиннаб. Цул совгӀа, 7 маьлхара каша а хиннад Меларе, хӀанз дохадаь латт. Меларера Молорой тайпа хьадаьннад.
Бахархой
- Н/Д[8]
Белгалдаккхар
- ↑ Меллер > Данные не обнаружены. Возможно, страница переименовывалась. Проверьте справочник
- ↑ Меллер > Данные не обнаружены. Возможно, страница переименовывалась. Проверьте справочник
- ↑ 1 2 Ономастикон Ингушетии, 2021, оа. 42.
- ↑ 1 2 Закон Республики Ингушетия от 23 февраля 2009 года № 5-РЗ «Об установлении границ муниципальных образований Республики Ингушетия и наделении их статусом сельского поселения, муниципального района и городского округа»
- ↑ 1 2 3 Чахкиев, 2009, оа. 51.
- ↑ 1 2 Агиров, 2021, оа. 367.
- ↑ Федеральный закон от 03.06.2011 № 107-ФЗ «Об исчислении времени», статья 5 (3.06.2011).
- ↑ Меллер > Данные не обнаружены. Возможно, страница переименовывалась. Проверьте справочник
Литература
- Агиров Т. А. Горная Ингушетия. Путеводитель по Джейрахскому району и предгорьям (Highland Ingushetia. A Guide to Jeyrakh and Mountain Foothills). — 2-е изд., испр. и доп. — М. : Издательство «Перо», 2021. — 416 с. — ISBN 978-5-00189-455-1.
- Ономастикон Ингушетии : справ.-энцикл. изд. / Сост. Н. Д. Кодзоев, З. Х. Киева. Реценз.: д.п.н., проф. Т. В. Жеребило, к. филол. н., Ф. М. Костоева, Ред.: Х. А. Накостоев, Р. Р. Хайрова; Консультант: Б. А. Хайров; Ингушский НИИ гуманитарных наук имени Ч. Э. Ахриева. — М. : ТПК «Центробланк», 2021. — 120 с. — 500 экз. — ISBN 978-5-91303-022-1.
- Чахкиев Д. Ю. Древности горной Ингушетии / Отв. ред. д.и.н. И. А. Алироев. — Назрань : Министерство культуры Республики Ингушетия, 2003. — Т. I. — 144 + илл. с. — 2000 экз.
- Чахкиев Д. Ю. Древности горной Ингушетии / Отв. ред. д.и.н. И. А. Алироев. — Нальчик : ГП КБР «Республиканский полиграфкомбинат имени Революции 1905 года», 2009. — Т. II. — 122 с. — 1000 экз.
- Ghalghaj gharchož (Ингушские орнаменты) (гӀал.). — рукопись, илл. альбом. — [Б. м.], 1924. — 67 с.