Тиша Йовли
Юрт | |
Тиша Йовли | |
---|---|
Старый Евлой | |
42°49′17″ с. ш. 44°58′08″ в. д.GЯO | |
Паччахьалкхе |
![]() |
Федерацен субъект | ГӀалгӀайче |
Муниципальни шахьар | ЖӀайраха шахьар |
Юрта хьисапе моттиг | Хьули |
Хьалхара хьоахаяр | XIII бӀаьшу (Довта Хучбарах бола оалам) |
Лакхал | 1450 м |
Сахьата оаса | UTC+3:00 |
Бахархой | |
Бахархой | 0[1] саг (2010) |
Къамаш | гӀалгӀай |
Ди лелабераш | бусалба |
Паччахьалкхен мотт | гӀалгӀай, эрсий |
Дагарга идентификатораш | |
Пошта индекс | 386433 |
Код ОКАТО | 26205805023 |
|
Тиша Йовлиэрс: Тиша Йовли , Старый Евлой ) — гӀалгӀай юкъерча бӀаьшерий заман кхаьлл я. ГӀалгӀай мехка ЖӀайраха шахьаре улл.
(Административни лоархӀаш хилча Тиша Йовли «юрт» статус йолча Йовлех лоархӀаш я ше, «юрта хьисапе моттиг Хьули» яхача муниципальни кхоллама́ юкъе а йодаш. Цхьабакъда географега йиллача а, тайп-тайпарча йоазонашка хьоаяхарах а, Тиша Йовли ше къаьстта йола пхьа я .
Тишача Йовлера доккхагӀчарех лоархӀаш дола гӀалгӀай Йовлой тайпа хьаарадаьннад.
ЦӀи
ГӀалгӀай меттала укх кхаьллах «Тиша Йовли» оал[2]. Эрсий меттала яздаь тайп-тайпара нийслу: «Тиша Йовли», «Старый Евлой»[2].
Статус
Россе Федерацен а ГӀалгӀай Республика а моттигерча шедоалдарах лаьца долча законашка диллача, Тиша Йовли Йовлеца цхьана вӀашагӀ а тохаш статусах «село» я, «сельское поселение Гули» яхача муниципальни кхоллама́ юкъейодаш а я. Из «село» яха маӀан долаш гӀалгӀай меттала гӀалгӀашта юкъе эггара чӀоагӀагӀа даьржа лела дош да — «юрт» яхар (кӀезигагӀа — «эйла»). Цудухьа административни хьакъехьа гӀалгӀай меттала а оалаш хилча, Тиша Йовли Йовлеца вӀашагӀ а тохаш «юрт» статус йолаш, «юрта хьисапе моттиг Хьули» яхача муниципальни кхоллама́ юкъейодаш йолга лоархӀ[3].
Из «юрт» яха юкъара термин дӀачӀоагӀъенна хиларга хьажжа, моллагӀа йолча, хьалха хиннача а хӀанз йолаш йолча а, къаьна а къона а йолча, массайолча нах бахача моттигех цхьатарра «юрт» аьнна цӀи йоаккх тахан гӀалгӀаша. Цхьабакъда, укх мо йолча къаьнарча моттигех, гӀалгӀай лоамарча моттигех хӀаьта а, «юрт» ца оалаш, «кхала» е «пхьа» аьлча нийсагӀа да, хӀана аьлча, гӀалгӀаша юххьанцара «юрт» яха дош тӀадийттадац тӀеххьарча (XVIII—XIX) бӀаьшерашка ара Ӏояхка́ хиннача нах бахача моттигий цӀерашта мара.
ХӀатоане, географега йиллача а, тайп-тайпарча йоазонашка хьоаяхарах а, Тиша Йовли ше къаьстта йола пхьа хиннай дукха хана денз[4][5][6]
Географи
ГӀалгӀай мехка зӀилбухерча оагӀорахьа лоам улл Тиша Йовли. ЖӀайрахах малхбоалехьа улл из Эса́ гаьна доацаш. Хьуленна 4 километр гаьна зӀилбухен-малхбузехьа улл, новкъа гӀолла доацаш, нийсса Ӏодусташ хилча. Тишача Йовлена гарга яда кхаьллаш я: зӀилбухехьа — Йовлии, зӀилбухен-малхбузехьа — Хайрах, гӀинбухехьа — БӀарах, гӀинбухен-малхбоалехьа — Пхьалинг, Ний.
Сахьата оаса[тоаде | тоаде чура]
Тиша Йовли, еррига ГӀалгӀай Республика мо, МСК (москверча хан) сахьатий зоне уллаш я. Лелаш йолча ханнеи UTC ханнеи юкъе +3:00 (кхо сахьат) башхало я[7].
Бахархой
2010[1] |
---|
0 |
Инфраструктура
ХӀанзарча заман инфраструктурах лоархӀача хӀамаех хӀама яц Тишача Йовле[8].
Белгалдаккхар
- ↑ 1 2 Всероссийские переписи населения 2002 и 2010 годов
- ↑ 1 2 Ономастикон Ингушетии, 2021, оа. 39.
- ↑ Закон Республики Ингушетия от 23 февраля 2009 года № 5-РЗ «Об установлении границ муниципальных образований Республики Ингушетия и наделении их статусом сельского поселения, муниципального района и городского округа»
- ↑ Редакция газеты «Ингушетия». История. Знакомство с башенными комплексами Джейрахского района Ингушетии // Газета Ингушетия. — 2014. — 31 мая (№ 81—82). — С. 8.
- ↑ Официальный сайт ИРОО «ЙОВЛОЙ». Тиша Йовли . евлоевы.рф. Хоам хьаийца таьрахь: 16.04.2017. Архиваци яьй 16.04.2017.
- ↑ Древности горной Ингушетии, 2009, оа. 32—33.
- ↑ Федеральный закон от 03.06.2011 № 107-ФЗ «Об исчислении времени», статья 5 (3.06.2011).
- ↑ Карта села Ангенты сельского поселения Гули Ингушетии с улицами и номерами домов — MapData.ru . Хоам хьаийца таьрахь: 19.02.2022. Архиваци яьй 19.02.2022.
Литература
- Агиров Т. А. Горная Ингушетия. Путеводитель по Джейрахскому району и предгорьям . — М.: Перо, 2021. — 416 с. — ISBN 978-5-00189-087-4.
- Ономастикон Ингушетии : справ.-энцикл. изд. / Сост. Н. Д. Кодзоев, З. Х. Киева. Реценз.: д.п.н., проф. Т. В. Жеребило, к. филол. н., Ф. М. Костоева, Ред.: Х. А. Накостоев, Р. Р. Хайрова; Консультант: Б. А. Хайров; Ингушский НИИ гуманитарных наук имени Ч. Э. Ахриева. — М. : ТПК «Центробланк», 2021. — 120 с. — 500 экз. — ISBN 978-5-91303-022-1.
- Древности горной Ингушетии1000 экз. / Сост. Д. Ю. Чахкиев, отв. ред. д.и.н. И. А. Алироев. — научное издание. — Нальчик: ГП КБР «Республиканский полиграфкомбинат имени Революции 1905 г., 2009. — Т. II. — 122 с. —