Тамариани
| Юрт | |
| Тамариани | |
|---|---|
 | |
| 42°52′21″ с. ш. 44°38′21″ в. д.GЯO | |
| Паччахьалкхе |
 Россе Федераци |
| Федерацен субъект | ГӀалгӀайче |
| Муниципальни шахьар | ЖӀайраха шахьар |
| Юрта хьисапе моттиг | ЖӀайрах |
| Тархьари географии | |
| ХьалхагӀа хинна цӀераш | БӀехала чӀож |
| Сахьата оаса | UTC+3:00 |
| Бахархой | |
| Бахархой | 0[1] саг (2010) |
| Къамаш | гӀалгӀай |
| Ди лелабераш | бусалба |
| Паччахьалкхен мотт | гӀалгӀай, эрсий |
| Дагарга идентификатораш | |
| Код ОКАТО | 26205808007 |
| Код ОКТМО | 26620410126 |
|
|
|
Тамариани, е БӀехала чӀож (эрс: Тамариани) — гӀалгӀай пхьа я. ГӀалгӀай мехка ЖӀайраха шахьаре улл.
Административни лоархӀаш хилча Тамариани ше «юрт» статус йолаш, «юрта хьисапе моттиг ЖӀайрах» яхача муниципальни кхоллама́ юкъейодаш я.
ЦӀи
ГӀалгӀай меттала укх пхьанах (е вешта аьлча, укх кхаьллах) «Тамариани» оал, хьалха «БӀехала чӀож» оалаш хиннад. Эрсий меттала а «Тамариани» язду[2].
Географи
ГӀалгӀай Мехка зӀилбухерча оагӀорахьа ЖӀайраха шахьаре лоам улл Тамариани. ЖӀайрахагара гӀинбухен-малхбузехьа 8 километр гаьна улл из, новкъа гӀолла доацаш, нийсса Ӏодусташ хилча, Буро пхье округа доазонна йисте. Тамариани Тийрка аьтта берда тӀа улл.
Сахьата оаса
Тамариани, беррига ГӀалгӀай Мохк мо, МСК (москверча хан) сахьатий зоне уллаш я. Лелаш йолча ханнеи UTC ханнеи юкъе +3:00 (кхо сахьат) башхало я[3].
Статус
Россе Федерацен а ГӀалгӀай Республика а моттигерча шедоалдарах лаьца долча законашка диллача, Тамариани статусах «село» я, «сельское поселение Джейрах» яхача муниципальни кхоллама́ юкъейодаш а я. Из «село» яха маӀан долаш гӀалгӀай меттала гӀалгӀашта юкъе эггара чӀоагӀагӀа даьржа лела дош да — «юрт» яхар (кӀезигагӀа — «эйла»). Цудухьа административни хьакъехьа гӀалгӀай меттала а оалаш хилча, Тамариани ше «юрт» статус йолаш, «юрта хьисапе моттиг ЖӀайрах» яхача муниципальни кхоллама́ юкъейодаш йолга лоархӀ[2].
Из «юрт» яха юкъара термин дӀачӀоагӀъенна хиларга хьажжа, моллагӀа йолча, хьалха хиннача а хӀанз йолаш йолча а, къаьна а къона а йолча, массайолча нах бахача моттигех цхьатарра «юрт» аьнна цӀи йоаккх тахан гӀалгӀаша. Цхьабакъда, укх мо йолча къаьнарча моттигех, гӀалгӀай лоамарча моттигех хӀаьта а, «юрт» ца оалаш, «кхала» е «пхьа» аьлча нийсагӀа да, хӀана аьлча, гӀалгӀаша юххьанцара «юрт» яха дош тӀадийттадац тӀеххьарча (XVIII—XIX) бӀаьшерашка ара Ӏояхка́ хиннача нах бахача моттигий цӀерашта мара.
Тархьар
ГӀалгӀай мехках бахалехьа БӀехала чӀож яхаш хиннай ер пхьа. 1944-ча шера пхье гуржий баха Ӏохувшабаь хиннаб. «Тамариани» аьнна цӀи цар тиллай цу пхьанах тархьаре гуржий цӀихеза йолча Тамари паччахьа хьамара. ГӀалгӀай Сибарера цӀабаьхкачул тӀехьагӀа гуржаша гӀалгӀай цӀенош юха дӀаденнад. Царца болча лерхӀамах гӀалгӀаша гуржий цӀи дӀайитай шоай юрта[4].
ГӀалгӀайче туризм дегӀаярца дувзаденна цхьацца хувцамаш Тамариане а хиннад. 2024 шера керда туристиий объекташ хьайийлай. «Туризм и индустрия гостеприимства» яха къаман проект кхоачашъеш увттаяьй уж объекташ[5]. Цул совгӀа никъ а тоабаьб асфальт булаш[6].
Бахархой
| 2010[1] |
|---|
| 0 |
Инфраструктура
Юрта йисте карьер йоалл. Юрта цхьа урам я «Водная» яхаш. Ишта цӀи йолаш я Тийрка йисте гӀолла аларах[7].
Белгалдаккхар
- ↑ 1 2 Всероссийские переписи населения 2002 и 2010 годов
- ↑ 1 2 Закон Республики Ингушетия от 23 февраля 2009 года № 5-РЗ «Об установлении границ муниципальных образований Республики Ингушетия и наделении их статусом сельского поселения, муниципального района и городского округа»
- ↑ Федеральный закон от 03.06.2011 № 107-ФЗ «Об исчислении времени», статья 5 (3.06.2011).
- ↑ Интересные факты о селе Тамариани в Джейрахском районе // The Magas Times, 30.05.2024.
- ↑ Я. Султыгов. В Тамариани Ингушетии построили и открыли новые туристические объекты / «Сердало», 30.05.2024.
- ↑ Цороев И. В горной Ингушетии проводят ремонт дороги в селе Тамариани / «ГӀалгӀайче», 14.05.2024.
- ↑ Карта села Тамариани сельского поселения Джейраха Ингушетии с улицами и номерами домов — MapData.ru. Хоам хьаийца таьрахь: 4.02.2022. Архиваци яьй 4.02.2022.
Литература
- Агиров Т. А. Горная Ингушетия. Путеводитель по Джейрахскому району и предгорьям (Highland Ingushetia. A Guide to Jeyrakh and Mountain Foothills). — 2-е изд., испр. и доп. — М. : Издательство «Перо», 2021. — 416 с. — ISBN 978-5-00189-455-1.
- Ономастикон Ингушетии : справ.-энцикл. изд. / Сост. Н. Д. Кодзоев, З. Х. Киева. Реценз.: д.п.н., проф. Т. В. Жеребило, к. филол. н., Ф. М. Костоева, Ред.: Х. А. Накостоев, Р. Р. Хайрова; Консультант: Б. А. Хайров; Ингушский НИИ гуманитарных наук имени Ч. Э. Ахриева. — М. : ТПК «Центробланк», 2021. — 120 с. — 500 экз. — ISBN 978-5-91303-022-1.
- Чахкиев Д. Ю. Древности горной Ингушетии / Отв. ред. д.и.н. И. А. Алироев. — Нальчик : ГП КБР «Республиканский полиграфкомбинат имени Революции 1905 года», 2009. — Т. II. — 122 с. — 1000 экз.
